د نړیوال بانک راپور: د افغانستان اقتصادي بیارغونه سسته او له ستونزو ډکه ده

نړیوال بانک په خپل تازه راپور کې ویلي چې د افغانستان اقتصادي بیارغونه له ګڼو پرلپسې ستونزو سره مخ ده او ډېر سست او نامطمئن پرمختګ لري.

د دې راپور له مخې، چې د دلوې په ۲۹ مه خپور شوی، د طالبانو د حکومت نامعلوم اقتصادي پالیسۍ، مالي انزوا، د بهرنیو مرستو کمښت، او له پاکستان سره د سوداګریزو اړیکو کمزورېدل، د افغانستان د اقتصادي رکود اساسي عوامل ګڼل شوي دي.

میلیونونه افغانان په شدید فقر کې؛ بیکاري او د پېرلو توان کمښت

نړیوال بانک ویلي چې میلیونونه افغانان لا هم له سختو اقتصادي او ټولنیزو شرایطو سره مخ دي، چې عمده لاملونه یې دي:

د فقر لوړه کچه او د بیکارۍ زیاتوالی

د ژوند محدود امکانات او د پېرلو توان کمېدل

اوږدو جګړو او طبیعي افتونو اغېزې

دې ستونزو خلک اړ کړي چې د خپلو لومړنیو اړتیاوو د پوره کولو لپاره هم له سختو اقتصادي ننګونو سره مخ شي.

د نړیوالو مرستو کمښت او د افغانستان اقتصادي بحران

افغانستان د تېرو ۵۰ کلونو راهیسې پر بهرنیو مرستو ډېر متکي و، خو د مخکیني حکومت تر سقوط او د طالبانو تر واک ته رسېدو وروسته، په ۲۰۲۱ کال کې نړیوالې مرستې ډېرې کمې شوې. دا کمښت، د بانکي محدودیتونو، د افغانستان د شتمنیو کنګل کېدو، او د بهرنیو پانګه‌والو وتلو سره یوځای، د هېواد دننه اقتصادي فعالیتونه له سخت رکود سره مخ کړي دي.

د نړیوال بانک له نظره د افغانستان د اقتصاد اساسي ستونزې

نړیوال بانک په خپل راپور کې څو مهم اقتصادي خنډونه بیان کړي دي:

د طالبانو د اقتصادي پالیسۍ ناڅرګندتیا

د مالي او بانکي پالیسۍ شفافیت نشته

د دوامداره اقتصادي ودې لپاره واضحه ستراتیژي نه شته

د داخلي منابعو مدیریت او د بهرني پانګونې جذب ستونزې

مالي او بانکي انزوا

نړیوالو بانکونو ته د افغانستان د شتمنیو محدود لاسرسی

له نړیوال بانکي نظام سره د افغانستان د بانکونو پرېکون

د پانګه‌والو بې‌اعتمادي د مالي سیستم په وړاندې

د بهرنیو مرستو کمښت

د افغانستان تاریخي اتکا پر نړیوالو مرستو

د بشري مرستندویه سازمانونو او نړیوالو بانکونو مرستې کمې شوې

د دې کمښت مستقیم اغېز پر عامه هوساینې او پرمختیايي پروژو

له پاکستان او ګاونډیو هېوادونو سره کمزورې سوداګریزې اړیکې

له پاکستان سره د سوداګریز کړکېچ زیاتوالی او د سرحدونو تړل

د صادراتو او وارداتو کمېدل د امنیتي او ګمرکي ستونزو له امله

د سیمه‌ییزو پانګه‌والو د جذب لپاره د اغېزمنې سوداګریزې ستراتیژۍ نه شتون

د افغانستان د اقتصاد راتلونکی؛ هیله او که نور بحران؟

کارپوهان وايي، تر هغو چې:

طالبان خپلې اقتصادي او بانکي پالیسۍ روڼې نه کړي،

د افغانستان مالي او سوداګریزې اړیکې له ګاونډیو او نړۍ سره ښه نه شي،

داخلي او بهرني پانګه‌وال باور پرې پیدا نه کړي،

او نړیوالې بشري مرستې زیاتې نه شي،

د افغانستان اقتصادي راتلونکی به لا هم نامعلوم وي.

افغانستان لا هم د سخت اقتصادي بحران سره مخ دی او د چټکې رغیدو نښې نه لیدل کېږي. د نړیوالو مرستو کمښت، د داخلي بازار رکود، پراخ فقر، او د طالبانو کمزورې اقتصادي پالیسۍ د اقتصادي ودې تر ټولو ستر خنډونه دي. که طالبان جدي اقتصادي اصلاحات راولي، نو وضعیت به ښه شي، خو که نه، نو د افغانستان اقتصادي او بشري بحران به نور هم پراخ شي.