چرا خانم ها نباید دوغ بخورند؟!

پوکی استخوان یا استئوپروز از دیرباز وجود داشته ولی زیاد مورد توجه قرار نمی‌گرفت به دلیل این‌که علائم خاصی به غیر از شکستگی استخوان در موارد پیشرفته از خود نشان نمی‌دهد. پوکی استخوان شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان است که امروزه به عنوان یک معضل بهداشت عمومی شناخته می‌شود که با بالارفتن سن متوسط جامعه اهمیت آن روز به روز بیشتر می‌شود. به‌طوری که سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۱ پوکی استخوان را همراه با سرطان، سکته قلبی و سکته مغزی ۴ دشمن اصلی بشر اعلام کرد.

برای خود تراکم استخوان آرزو کنید

تراکم استخوان در نقطه مقابل پوکی استخوان قرار دارد. کسانی که درگیر بیماری پوکی استخوان نیستند، از موهبتی به نام تراکم استخوان استفاده می‌کنند، چیزی که امیدواریم برای همه شما پیش بیاید و وجود داشته باشد.

برای آن‌که بدانید از پوکی استخوان رنج می‌برید یا نه، باید به پزشک مراجعه کنید و احتمالا اسکن استخوان بدهید، با‌توجه به این که ایران جامعه جوانی دارد، احتمال شیوع این بیماری در چند سال آینده زیاد است.

این بیماری خاموش است

این بیماری بزرگ‌ترین دغدغه خانم‌ها برای روزهای میانسالی است. مشکلی که دیر یا زود سراغ همه ما را خواهد گرفت. بنابراین خود را آماده مقابله کنید.

پوکی استخوان «بیماری خاموش» نامیده می‌شود زیرا علائم بالینی نداشته و در صورت پیشگیری و درمان نکردن پیشرفت می‌کند و اولین بار خود را با عوارض جانبی که همان شکستگی استخوان و حتی گاهی مرگ است نشان می‌دهد.

در حالی که این بیماری ناتوان‌کننده، در مراحل اولیه قابل تشخیص، پیشگیری و درمان است. پوکی استخوان بیماری‌ای است که با کاهش توده استخوانی و تغییر ساختمان میکروسکوپی استخوان، منجر به افزایش شکستگی استخوان و افزایش ریسک شکستگی (نه لزوما بروز شکستگی) می‌شود.

خانم‌ها بیشتر در خطر هستند

در سنین بالای ۵۰سال ریسک شکستگی‌های شایع از پوکی استخوان در استخوان بالای پا، مهره‌های کمر و انتهای استخوان ساعد افزایش پیدا می‌کند که در خانم‌ها ۴۰درصد و در آقایان ۱۲درصد است. مطالعات اولیه واحد استئوپروز مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه تهران نشان می‌دهد که متأسفانه دانسیته استخوان (تراکم استخوان) در ایرانیان نسبت به استانداردهای بین‌المللی کمتر است. به‌طوری که در خانم‌ها این دانسیته در ستون فقرات ۵/۶ درصد و استخوان بالای پا ۴/۵ درصد پایین‌تر است و در آقایان این کاهش در ستون مهره‌ها به طور متوسط ۸/۱۳ درصد و در استخوان بالای پا ۶/۴ درصد است.

همه چیزهایی که روی استخوان‌های شما تاثیر می‌گذارند

الف) ارث

بیش از ۸۰درصد تغییرات توده استخوانی وابسته به فاکتورهای ژنتیک است. تراکم استخوان به‌خصوص در خانم‌های جوان ارتباط بسیار نزدیکی یا تراکم استخوان در وابستگان آنها دارد.
ارتباط تراکم استخوان در ۲قلوهای تک‌تخمکی بسیار نزدیک‌تر از ۲قلوهای ۲تخمکی است.
نقص‌های ژنتیک در گیرنده‌های ویتامین D نیز سبب کاهش تراکم استخوان می‌شود.

ب) جنس

توده استخوانی در آقایان بیشتر از خانم‌هاست. متاسفانه!
افزایش توده استخوانی از بدو تولد تا سن ۲۰سالگی صورت می‌گیرد و از سن ۲۰ تا ۴۰سالگی تقریبا حالت Ploto یا کفی پیدا می‌کند، این یک شرایط بینابینی است که می‌تواند افزایش توده استخوانی را در برداشته باشد.
بعد از ۴۰سالگی دوران کاهش تراکم استخوان آغاز می‌شود که آن هم بستگی به عوامل گوناگون دارد.

چه ورزشی به درد استخوان‌های شما می‌خورد

ورزش در سنین نوجوانی، بلوغ و رژیم‌ غذایی مناسب باعث افزایش توده استخوانی می‌شود. ورزش بیش از حد و استفاده غیرمنطقی از مکمل‌های غیراستاندارد به‌خصوص اگر در خانم‌ها باعث قطع قاعدگی زودرس بشود، کاهش توده استخوانی را به دنبال دارد. انجام ورزش باید به‌صورت منظم و مفرح باشد و قطع ناگهانی آن عاملی در جهت کاهش توده استخوانی است.

برای آن که محتاج صندلی چرخ‌دار نشویم

نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که بیماری پوکی‌استخوان بیماری خطرناکی است، زیرا تا قبل از شکستگی اندام هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهد.شایع‌ترین عوارض این بیماری، شکستگی مهره‌ها به صورت خود به خود یا با یک ضربه خفیف است که کاهش قد و خمیدگی کمر را می‌تواند به دنبال داشته باشد. خطرناک‌ترین شکستگی مربوط به بالای پا، ساعد و بازوست.نکته مهم این است که ۵۰درصد افرادی که دچار این شکستگی‌ها می‌شوند از نظر توانایی به ندرت شرایط مساعد و یا شرایط قبل از شکستگی را پیدا می‌کنند و ۲۰درصد این افراد کاملا ناتوان می‌شوند. به حدی که با صندلی چرخ‌دار باید امورات‌شان را بگذرانند و ۲۰درصد هم در همان سال اول به دلیل عوارض شکستگی جان خود را از دست می‌دهند.

سیکل‌های قاعدگی را کنترل کنید

در میان هورمون‌های زنانه استروژن عاملی است که باعث تحریک و جذب کلسیم از روده‌ها می‌شود و پروژسترون مانع از اثر ترکیبات کورتون‌دار بر بدن می‌شود و ترکیب استخوان‌سازی را بیشتر می‌کند.

توده استخوانی در خانم‌ها به وضعیت سیکل‌های قاعدگی بستگی دارد. شروع زودرس قاعدگی باعث افزایش توده استخوانی و تاخیر آن موجب کاهش توده استخوانی می‌شود. قاعدگی نامنظم کاهش توده استخوانی را به دنبال دارد پس کنترل سیکل‌های قاعدگی مرتب از ضروریات است. قاعدگی نداشتن به مدت یک‌سال یائسگی محسوب می‌شود اما اگر خانمی اقدام به برداشتن تخمک‌ها کند، بعد از۲ ماه یائسه محسوب می‌شود که شروع پوکی استخوان را به‌دنبال دارد.

این غذاها را نخورید

تغذیه اثر بسیار مهمی در میزان توده استخوانی دارد. مهم‌ترین عامل افزایش توده استخوانی کلسیم است و میزان کلسیم در غذای روزانه تاثیر بسزایی در این خصوص و اختلالات در نحوه مصرف غذا و نوشیدنی‌ها دارد. رژیم‌های لاغری غیراستاندارد یا خودسرانه، کم‌اشتهایی و استفاده بی‌رویه از غذاهای فست‌فود عوامل موثری در زمینه‌سازی پوکی استخوان هستند.

نمک نخورید، نمکدان بشکنید!

نمک عاملی است که مانع از جذب کلسیم می‌شود پس استفاده از دوغ‌های آماده در بازار که مملو از نمک است جذب کلسیم را دچار اختلال می‌کند، بنابراین از دوغ بدون نمک که در منزل تهیه می‌شود استفاده کنید. در مورد استفاده از ویتامین‌ها و مکمل‌ها و دارو حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید و بدون تجویز پزشک و به توصیه دیگران اقدام به استفاده از داروها و مکمل‌ها نکنید. به امید زندگی سالم و پر از نشاط.

بیماری‌هایی که استخوان‌ها را مستعد پوکی می‌کنند

بعضی از بیماری‌ها می‌توانند عاملی در جهت پوکی استخوان باشند.

سرطان‌ها و بیماری‌هایی که با مصرف کورتون زیاد همراه است.
بیماری‌ دیابت
بیماری کم‌کاری تیروئید
فعال شدن بیش از اندازه هورمون پاراتیروئید
یائسگی زودرس
در نهایت افزایش سن
عوامل فرعی دیگر
بی‌تحرکی (بیش از ۶ماه در بستر بیماری بودن)
فقدان کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی.
فقدان نورآفتاب (وجود نورآفتاب برای تبدیل
ویتامین D به ۳D که فرم قابل جذب است ضروری است)
توده بدنی BMI زیر ۱۹ (لاغری مفرط)
مصرف سیگار
مصرف هپارین (داروی ضدانعقاد) و ضد تشنج.

راه‌هایی برای فرار از شکستگی استخوان

توصیه به تغذیه مناسب، ورزش و تحرک در کودکان تا سن بلوغ.
استفاده مناسب از شیر(حداقل ۲ لیوان در روز)
استفاده از نور خورشید.
در بزرگسالان مصرف روزانه ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم و۴۰۰ تا ۸۰۰واحد ویتامین D.

کف دست‌ها را به سمت خورشید بگیرید

وقتی به بیماران یا افراد سالم توصیه می‌شود از نورخورشید استفاده کنند. دچار این اشتباه می‌شوند که اگر نورخورشید با لباس تماس داشته باشد کافی است، که این یک باور غلط است. تماس نورخورشید با پوست بدن اثربخشی خاص خودش را در تبدیل ویتامین D به ۳D دارند.بنابراین به خانم‌ها توصیه می‌شود؛ به مدت ۱۵دقیقه روزانه کف دست‌ها را در معرض تابش نورخورشید قرار دهند. در هر شرایطی امکان چنین حرکتی وجود دارد. نکته دوم این که ممکن است افراد نسبت به استفاده از شیر دچار حساسیت گوارشی شده و به نفخ یا اسهال دچار شوند که برای پیشگیری می‌توانند از شیرهای کم لاکتور استفاده کنند. سوم این که نیمی از افراد به دلیل بالا بودن چربی خون استفاده از شیر را جایز نمی‌دانند. این گروه می‌توانند از شیرهایی استفاده نمایید که میزان چربی آن‌ها صفر است.