چراغ سبز امریکا به طالبان

معاوضه ی یک سرباز امریکایی در مقابل 5 عضو ارشد پیشین گروه طالبان بسیار بحث برانگیز شده است.

محمدفاضل مظلوم یکی از فرماندهان سابق طالبان و مسوول قتل هزاران تن در شهر مزار شریف، عبدالحق وثیق معاون استخبارات طالبان و فرد نزدیک به ملا محمد عمر، خیرالله خیرخواه وزیرداخله و نزدیک به اسامه بن لادن، نورالله نوری والی بلخ و متهم به قتل هزاران تن در جنگ سال های 77 و 80 در شهر مزار شریف و محمدنبی عمری فرمانده ی نظامی رژیم طالبان و وابسته به گروه حقانی در بدل آزادی سرباز امریکایی که 5 سال زندانی طالبان بود رها شدند. آیا این اقدام برای افغانستان صلح خواهد آورد؟

جاوید کوهستانی آگاه مسایل سیاسی در «نگرش» گفت: دولت افغانستان به تلاش های قطر در آزادی سرباز امریکایی و رهایی سران طالب در گوانتانامو اعتراض داشت زیرا در این کار، بیشتر منافع امریکا در نظر گرفته شده بود. با رهایی زندانیان گوانتانامو که سران سابق گروه طالبان بودند کادر ناقص رهبری طالبان تکمیل گردید. از طرفی کاهش و توقف عملیات ها در وزیرستان شمالی و جنوبی به طالبان فرصت می دهد تا شورشگری در افغانستان را تشدید کند.

به باور وی مبادله ی یک سرباز معمولی سیا با 5 نفر از رهبران بزرگ طالب به خاطر منافع امریکا و در نظر نگرفتن دولت افغانستان، نگران کننده است. این زندانیان به عنوان اتباع افغانستان باید به دولت افغانستان تحویل داده می شدند تا در صورت لزوم از وجود این افراد برای مصالحه استفاده گردد و هم از بازگشت آنان به صفوف طالبان و ایفای نقش در سطح رهبری طالبان جلوگیری به عمل می آمد.

کوهستانی اظهار داشت: اختلاف دیدگاهی که در رهبری افغانستان و امریکا در سال های اخیر بوجود آمد و بخصوص روی قرارداد امنیتی شدت گرفت، به نوعی باعث به چالش کشیدن توقعات امریکا توسط دولت افغانستان شد، بنابراین عملکرد یکجانبه ی امریکا در این اقدام پاسخ سنگینی به سیاستمداران آینده ی افغانستان است. این مبادله، چراغ سبز امریکا به طالبان است.

کارشناس مسایل سیاسی و نظامی تصریح کرد: چهره هایی که توسط امریکا از زندان رها شده اند از افراد کلیدی و در سطح رهبری و نزدیک به شبکه ی القاعده هستند. این افراد نه تنها روابطی با رهبری طالبان بلکه با شبکه ی القاعده و طالبان پاکستانی دارند. این اقدام نرمش امریکا در مقابل طالبان را نشان می دهد هرچند مباحث استراتژیکی آن مشخص نیست. تلاش قطر در این راستا نشان دهنده ی سیاست های جدیدی است تا طالبان افغانستانی بتوانند به تنهایی جنگ را در افغانستان به پیش ببرند زیرا القاعده فعلاً تضعیف شده و یا بیشترین تمرکز آنان روی کشورهای عربی است.

جاوید کوهستانی طالبان را یک جریان عقیدتی و بیشتر استخباراتی و با رویکرد مجموعه کشورهای حامی آن ها دانست و افزود: دلایل تداوم این جریان، موضوع آسیای میانه و منطقه و احتمالاً فشار بر ایران است. قطر، امارات، سعودی و سایر کشورها به شمول کویت از داعش و جبهه ی النصره در عراق حمایت می کنند و عملاً یک جنگ مذهبی راامروزه سازمان داده اند، در واقع این یک جنگ غیرمستقیم با ایران در جغرافیای عراق و سوریه است. رهایی این زندانیان و بردن آن ها به قطر حاوی پیامی است مبنی بر این که قرار است برنامه ریزی هایی برای آینده ی این گروه صورت گیرد.

وی این مبادله را با وجود مشکلات اقتصادی طالبان باعث تقویت این گروه و پیش بردن جنگ توسط طالبان افغانستانی خواند و گفت: رهایی این زندانیان کادر رهبری طالبان را تکمیل می کند و اختلافات آنان با پا در میانی این 5 زندانی رفع می گردد. هر چند که در صدر برنامه های امریکا به طور رسمی عدم از حمایت مردم افغانستان و بازگشت به گذشته وجود ندارد اما در سیاست های محرمانه به خاطر فشار وارد کردن و بسترسازی برای امضای پیمان امنیتی اقداماتی از سوی امریکا انجام شود.

کوهستانی خاطرنشان ساخت: این فشارها برای حضور بیشتر امریکا در افغانستان وارد می شود زیرا افغانستان یک نقطه ی استراتژیک در سطح منطقه است و امریکا بسیار علاقمند است تا در این کشور پایگاه داشته باشد تا بتواند منطقه را کنترل کند. علاقمندی و نیاز امریکا به پایگاه در کشورهایی مانند سوریه و عراق کمتر است زیرا متحدین عربی زیاد و مشخصی دارد. بنابراین افزایش شورشگری دولت آینده ی افغانستان را مجبور می سازد که توافقنامه ی امنیتی را امضا نماید. امضای موافقتنامه به حضور بیشتر نیروها و همکاری های متداوم و حضور عملیاتی و استخباراتی امریکا نیازمند است.

به گفته ی آگاه امور سیاسی، قدرت گروه های تروریستی و بنیادگراها به قدری است که سرباز امریکایی را در زندان نگاه می دارند و امریکا با وجود استخبارات قوی توان آزادی وی را به راحتی ندارد. در حال حاضر نزدیک به ده نفر از اتباع خارجی در نزد طالبان اسیر هستند. با اقدام امریکا در معاوضه ی یک امریکایی با چند طالب، دیگر کشورها نیز علاقمند خواهند شد تا چنین اقداماتی را انجام بدهند اما این اقدامات به حاکمیت آینده ی کشور صدمه می زند و بنیادگراها در منطقه تشویق به گروگان گیری بیشتر می شوند.
بعد از کشور سعودی اکثر سران دیپلوماتیک طالب در قطر جای دارند و از سویی بیشترین کشوری که طالبان را تمویل می کند قطر است. بنابراین قطر این توانایی را خواهد داشت تا با حمایت از این گروه ها خطر بنیادگرایی را برای منطقه بزرگنمایی کند. با چنین اقداماتی دولت افغانستان ناچار خواهد شد به بازگشایی دفتر طالبان در قطر رضایت بدهد.

وی در پایان اظهار داشت: متاسفانه ضعف وزارت خارجه و سیاست خارجی ما و نهادهای حکومتی تا این اندازه بوده که در طی 13 سال برای استرداد ملا عمر و رهبری طالبان هیچ درخواستی رسمی و حقوقی ارایه نکردند. این مساله بیانگر متعهد نبودن دولت افغانستان نسبت به مردم خود و منافع ملی است وگرنه حکومت می توانست با استفاده از ابزار دیپلوماتیک و با حضور کشورهای قدرتمند ملاعمر را به دست آورد و به حضور رسمی امارت اسلامی طالبان نقطه ی پایان بگذارد. این اقدام اخیر امریکا و روابط بد شخصی کرزی با اوباما می تواند در آینده نگرانی های جدی را برای افغانستان ایجاد کند و حتی طالبان را برای فعالیت در افغانستان قدرتمند بسازد.