پس از روی کار آمدن حکومت وحدت ملی در افغانستان، صدها جنگجو از تاجکستان، ازبیکستان، قزاقستان، چچین، چین، ترکیه و عرب از طریق چترال پاکستان و نورستان به مناطقی در ولایت بدخشان آمده و برخی از ولسوالی های این ولایت را ناامن ساخته اند.
هم اکنون تنها در ولسوالی جرم بدخشان، بیش از چهارصد جنگجوی خارجی حضور دارند وعملاً بر ضد نیروهای امنیتی افغان می جنگند.
برای بررسی همین مسأله من به ولایت بدخشان سفر کردم و از نزدیک با مسوولان و مردم عام این ولایت گفتگو نمودم.
رییس ارکان قول اردوی 209 شاهین در شمال افغانستان گفت، این جنگجویان خارجی می خواهند که به استخراج و قاچاق معادن لاجورد بدخشان دست یابند و سپس با ایجاد یک پایگاه برای خود در این ولایت، دامن ناامنی را به آسیای میانه بگسترانند.
جنرال غلام حیدر حیدر گفت که از یک سال به اینسو صدها جنگجوی خارجی با فامیل های شان در دره آب خُستک ولسوالی جرم جابجا شده و بر ضد نیروهای افغان فعالیت های تخریبی را انجام می دهند:
” اهداف آنها اینست که می خواهند، راه پیدا کنند به بیرون از سرحدات افغانستان و مناطق دیگری را در کشور های آسیای میانه هم ناآرام بسازند، هم چنان می خواهند که از این طریق مواد مخدر را قاچاق کنند و در کران و منجان یک معدن لاجورد است که آنها از طریق استخراج غیر فنی و مسلکی و قانونی از آن هم باج می گیرند و خود را تمویل می کنند و ناامنی ها را تقریباً در واحد های شرقی بدخشان به راه انداخته اند.”
جرم، وردج، یُمگان، یفتل، راغستان و کران و منجان از جمله ولسوالی های بدخشان استند که هم اکنون زیر تهدید مخالفین مسلح قرار داشته و برخی از مناطق این ولسوالی ها در کنترول مخالفین مسلح قرار گرفته است.
مسوولان محلی می گوید که به زودی یک عملیات گسترده بر ضد این مخالفین مسلح در ولایت بدخشان، آغاز خواهد شد.
نزدیک به دو هفته قبل صدها جنگجوی داخلی و خارجی بالای چندین پوسته اردوی ملی در مربوطات ولسوالی جرم بدخشان حمله کرده و تعداد ازسربازان افغان را پس از کشتن، سر بریدند.
مسوولان محلی می گویند که در خط اول این حمله بر پوسته های اردوی ملی افغانستان، حدود شصت جنگجوی خارجی قرار داشت.
گرچه این کار مخالفین مسلح با عکس العمل تند مردم افغانستان و مقامات حکومت وحدت ملی روبرو شد، اما گفته می شود که فروش تیل از وسایط اردو در ولسوالی جرم از عوامل کشته شدن سربازان افغان بوده است.
در این حال رییس ارکان قول اردوی 209 شاهین در شمال افغانستان با رد این ادعا می گوید که دره های صعب العبور در ولسوالی جرم باعث می شود که نیروهای افغان گاه گاهی با مشکلات روبرو گردند.
هفته گذشته علاوه به وزیر داخله، اشرف غنی رییس جمهور افغانستان هم به منظور بررسی اوضاع امنیتی بدخشان، به شهر فیض آباد مرکز این ولایت رفت.
آقای غنی هشدار داد که مخالفین مسلح هیچگاه نمی توانند با سربریدن افغان ها، دولت افغانستان را تضعیف و یا سقوط بدهند.
اما سوال اینجاست که واقعاً کی ها می خواهند بدخشان را ناامن سازند و هدف اصلی شان از این کار چیست؟
عبدالله ناجی نظری رییس شورای ولایتی بدخشان در این مورد گفت که ناامنی در این ولایت، ابعاد داخلی و خارجی دارد:
” بخش عمده جنگ و ناامنی در بدخشان بر می گردد به جنگ منطقه یی یا دست های بزرگ که استخبارات همسایه آن را آغاز کرده است که در این شکی نیست، اما ما تایید هم می کنیم که بُعد داخلی هم دارد، زد و بندهای محلی، مسأله معدن لاجورد و قاچاق مواد مخدر از بعد های داخلی این ناامنی است.”
به گفته آقای نظری، پاکستان هرگز نمی خواهد که راه ابریشم در این ولایت ساخته شود و برخی حلقات در داخل بدخشان نیز تلاش می ورزند تا با ناامن سازی برخی از مناطق این ولایت، معادن را به طور غیر قانونی استخراج و قاچاق کنند و به نفع شخصی شان از آن سود برند.
اما آقای نظری هشدار می دهد که اگر به موقع جلو ناامنی در ولایت بدخشان گرفته نشود، در آینده نه چندان دور، جنگجویان مسلح خارجی برخی دیگر از ولایات شمالی افغانستان و همچنان چین و تاجکستان را ناامن خواهند ساخت.
گفتنیست که عبدالله ناجی نظری رییس شورای ولایتی بدخشان هم به حمایت از مخالفین مسلح در حمله بر پوسته های اردو در ولسوالی جرم متهم شده بود، اما آقای نظری این اتهام را بی اساس خواند.
در این حال رییس کمیته صلح ولایت بدخشان می گوید، نیاز است تا رهبران حکومت وحدت ملی از راه سیاسی و دیپلوماتیک در بیرون از جغرافیای افغانستان مسأله افزایش ناامنی در این ولایت را مطرح و حل کنند.
مولوی عبدالواحد طیبی در مورد چنین گفته است:
” بعد از این که درک و ثابت می شود که جنگجویان خارجی مربوط تاجکستان، چچین، ازبیکستان و یا پاکستان است، باید که کشور متبوع آنها قناعت داده شود، به باور من تا زمانیکه رهبران حکومت وحدت ملی، به شکل سیاسی و دیپلوماتیک، این موضوعات را در بیرون از جغرافیای افغانستان حل نکنند، معضل این کشور حل نمی شود.”
بدخشان از جمله ولایات شمال شرقی افغانستان است که با چین، تاجکستان و پاکستان سرحد مشترک دارد.
فعالان مدنی و مردم عام بدخشان می گویند که موجودیت معادن لاجورد و طلا و افراد مسلح غیر مسوول در بدخشان باعث افزایش ناامنی در این ولایت شده است.
داکتر عبدالقدیر رویش یکی از فعالان مدنی در ولایت بدخشان می گوید که برخی از قوماندان های سابق هم بخاطر منافع شخصی شان در ناامنی بدخشان دست دارند و مخالفین مسلح داخلی و خارجی را تحت حمایت قرارمی دهند:
” آنها توسط قواندان محل، کسانی که ناراضی منطقه استن و یا فرضاً از دولت فاصله گرفته اند و قوماندان های سابق استند و بیکار مانده توسط همین ها حمایت می شوند و در منطقه جای برای شان داده می شود و بخاطر سرکوب حریفان خود ویا بخاطر فلج سازی و بدنام کردن برخی از کاندیدان از مخالفین مسلح در ناامن سازی استفاده می کنند.”
به گفته آقای رویش، در صورت که حکومت عزم و اراده راسخ برای مقابله با مخالفین داخلی و خارجی داشته باشد و از مردم کمک بخواهد، مخالفین به زود ترین فرصت ممکن از بدخشان دور رانده خواهند شد.
در این حال، شماری از باشنده گان فیض آباد، جرم و یمگان بدخشان می گویند، آماده اند که در کنار دولت در مبارزه با جنگجویان خارجی ایستاده و این ولایت را از وجود آنها پاکسازی کنند.
فیض ملنگ یکی از این باشنده گان گفت که نیاز است تا بر ضد جنگجویان خارجی تمام مردم افغانستان، مشترکاً مبارزه را آغاز کنند.
” آنها از این ملت و از ما نیستند، تو رییس جمهور تصمیم بگیر، یک لک نفر در گرد ریاست جمهوری جمع می شود و در مقابل داعش جنگ می کند، امروز سر هلمندی را بریدند، هلمندی را آوردند در بدخشان سر ش را بریدند، اصلاً سر هلمندی را نه بلکه سر من را بریدند، هلمندی، قندهاری، ننگرهاری وطن دار ما استند، ما همه یک ملت و یک افغان هستیم.”
هم اکنون هفتاد قریه در مناطق مختلف بدخشان از سوی صدها جنگجوی داخلی و خارجی با تهدید جدی روبرو است.
گرچه گفته می شود که به زودی یک لوای جدید در این ولایت ایجاد می گردد و عملیات گسترده نظامی نیز بر ضد این جنگجویان آغاز خواهد شد، اما مردم محل تاکید دارند که برای جلوگیری از دوباره مستقر شدن مخالفین در ساحاتی که در آنها عملیات راه اندازی می شود، نیروهای افغان باید پوسته های دایمی را در آن محلات، ایجاد کند.
در این حال شماری از تحلیلگران نظامی افغان هم با در نظرداشت موقعیت ستراتیژیک بدخشان می گویند که باید هر چه عاجل برای بر چیدن مخالفین مسلح داخلی و خارجی از مناطق این ولایت، اقدام جدی صورت گیرد.
اما این کارشناسان تاکید دارند که حکومت باید برای به موفقیت انجامیدن اقدامات نظامی اش در این ولایت بر ضد مخالفین مسلح، به نظریات و مشوره های باشنده گان محل توجه کند.
