انگیزه و دیدگاه ها از تشکیل حکومت موقت

آریانا نیوز: حکومت موقت از نماینده گان احزاب و نماینده گان طالبان ساخته می‌شود و زمینه انتخابات ریاست جمهوری را در طی دو سال آماده می‌‌کند…

این روزها یکی از موضوعات پرچالش در کشور تشکیل دولت یا ادارة موقت است. اداره موقت در مذاکرات زلمی ‌خلیل‌زاد نماینده خاص ایالات متحده امریکا با نماینده گان طالبان مطرح شده است. براساس این پلان، ایالات متحده و طالبان بر سر یک دولت موقت به مدت کمتر از دو سال به توافق می‌رسند. دولت موقت از نماینده گان احزاب و نماینده گان طالبان ساخته می‌شود و زمینه انتخابات ریاست جمهوری را در طی دو سال آماده می‌‌کند.

برخی تحلیل‌گران نزدیک به طالبان گفته‌اند امریکا پلان تشکیل دولت موقت را به طالبان داده است. وحید مژده، آگاه مسایل سیاسی که از مقامات وزارت امور خارجه در حکومت طالبان بود گفته خلیل ‌زاد، پیشنهاد ایجاد اداره موقت در افغانستان را به نماینده گان طالبان داده است. او اظهار کرده است که خلیل‌ زاد از طالبان خواسته تا لست نماینده گانشان را برای شرکت در اداره موقت به امریکا تحویل دهد؛ تا پس از اداره موقت و حضور نماینده گان طالبان در آن تصمیم برای انتخابات گرفته شود.

از جانب دیگر طالبان بارها اظهار داشته‌ که دولت کنونی را به رسمیت نمی‌شناسد. این گروه تاکنون به مذاکره با دولت افغانستان تن نداده و اعلام کرده می‌خواهد با ایالات متحده امریکا مذاکره کند تا با دولت دست نشانده‌اش. بر این اساس طالبان نیز ایده دولت موقت را مطابق دیدگاه‌های خود یافته‌است.

براین اساس طالبان و برخی از رهبران احزاب سیاسی از تشکیل اداره موقت طرفداری می‌کنند. چندی پیش نشستی از سران سیاسی و رهبران احزاب جهادی با نماینده گان طالبان در مسکو برگزار شد. در این نشست دو طرف بر تشکیل اداره موقت تأکید کردند. آن‌ها استدلال می‌کنند که تا رژیم فاسد کنونی بر سر اقتدار باشد مذاکرات صلح به نتیجه نمی‌رسد؛ وضعیت جنگی، فساد و ناامنی ادامه می‌یابد.

در همین حال مقامات حکومت وحدت ملی مخالفت خود را با دولت موقت اعلام کرده‌اند. رییس جمهور غنی و سخنگویان دولت، بارها اظهار کرده‌اند که حکومت وحدت ملی برخاسته از آراء مردم افغانستان است. هم‌چنان حکومت وحدت ملی تأکید می‌کند که تنها راه حل جنگ در افغانستان مذاکره مستقیم گروه طالبان با حکومت وحدت ملی است که نماینده قانونی و رسمی و شناخته شدة مردم افغانستان می‌باشد.

در تازه‌ترین اظهار نظر مقامات حکومت وحدت ملی، عبدالله عبدالله رییس اجراییه کشور و یکی از دو شریک این حکومت، گفته است که به تشکیل اداره موقت ضرورتی نیست. افغانستان حکومت قانونی خود را دارد و انتخابات را نیز برگزار می‌کند.

تشکیل ادارة موقت تنها در داخل افغانستان دو جبهه موافق و مخالف را تشکیل نداده است؛ بلکه کشورهای دخیل در جنگ و صلح افغانستان نیز مواضع مخالف و موافق خود را با اداره موقت اعلام کرده‌اند. عمران خان صدراعظم پاکستان تاکنون چند بار از تشکیل اداره موقت که در آن طالبان سهم عمده داشته باشد حمایت کرده است. او گفته به زودی دولت موقت متشکل از همه افغان‌ها در افغانستان ایجاد خواهد شد؛ در این حال دولت افغانستان به سخنان عمران خان واکنش نشان داد و آن را مداخله صریح در امور داخلی افغانستان خوانده است. وزارت امور خارجه افغانستان نیز مقامات سفارت پاکستان را در کابل به وزارت خارجه احضار و اعتراض دولت افغانستان را ابلاغ کرد.

چندی پیش محمّدعمر داوودزی رییس دارالانشای شورای عالی صلح که به نماینده گی از رییس جمهور غنی به ایران سفر کرده و با مقامات این کشور گفت‌وگو کرده بود، در بازگشت به کابل، اظهار داشت: دولت ایران به حضور و اشتراک طالبان در حکومت اصرار دارد.

در برابر این جبهه، گروه دیگری از کشورهاست که از ادامه فعالیت دولت کنونی حمایت می‌کنند و خواهان مذاکره مستقیم طالبان با حکومت وحدت ملی می‌باشند. دولت هند، یکی از این کشورهاست که تشکیل اداره موقت را رد کرده است. ویجی گوخال معاون وزیر امور خارجه هند در دیدار با زلمی خلیل زاد گفته است: کشورش از تشکیل دولت موقت در افغانستان پشتیبانی نمی‌کند.

اداره موقت با کدام انگیزه‌ها؟

از دید ناظران بی‌طرف هرچند حکومت وحدت ملی دیگر انرژی برای مقابله با طالبان، ناامنی و فساد گسترده اداری ندارد؛ امّا در انگیزه طالبان، رهبران سیاسی و امریکا برای تشکیل اداره موقت شک و تردیدهای بسیاری وجود دارد.

انگیزه طالبان از تشکیل اداره موقت در حقیقت زدن ضربه نخست به دستاوردهای دو دهه اخیر مردم افغانستان است. طالبان می‌خواهند با تشکیل اداره موقت، گام نخست را برای نابودی ساختارهای موجود بردارند؛ زیرا این گروه اصولاً با دستاورهای دوره جدید کشور مخالف است؛ آن‌ها را غربی می‌داند و سال‌ها در برابر آن‌ها جنگیده است. قانون اساسی، انتخابات آزاد، آزادی‌های مدنی، آزادی رسانه‌ها و زنان، حقوق بشر و … هیچکدام با مفکوره‌های طالبانی سازگار نیست.

برای طالبان تشکیل اداره موقت گام اوّل است، گام‌های بعدی نابودی تمام دستاوردهای اخیر مردم افغانستان و تهداب‌گذاری نهادهای جدیدی است که با مفکوره‌ها و دیدگاه‌های طالبان سازگار است.

و امّا رهبران سیاسی؛ اکثر آن‌ها که در مسکو رفته و با نماینده گان طالبان دیدار کردند کسانی استند که با حکومت وحدت ملی و شخص اشرف غنی زاویه پیدا کرده‌اند. حامد کرزی از همان آغاز مخالف اشرف غنی و عبدالله بود؛ عطامحمد نور پس از آن‌که یک و نیم دهه به حیث والی بلخ شریک حکومت اشرف غنی بود؛ سرانجام پس از برکناری‌اش از ولایت بلخ، به یک مخالف سرسخت حکومت تبدیل شد؛ محمد محقق تا دو ماه پیش معاون رییس اجراییه بود؛ پس از آن‌که در دسته‌بندی‌های انتخاباتی از تیم اشرف غنی و عبدالله فاصله گرفته به تیم حنیف اتمر پیوست، از کار بر کنار شد.

گفته می‌شود این‌ها کسانی استند که منافع شخصی و حزبی خود را در حکومت وحدت ملی از دست داده‌اند. از تشکیل اداره موقت حمایت می‌کنند بدین امید که جایگاه مناسبی در آن به دست آورند و در حکومت آینده به منافع خود و حزب خود برسند.

واقعیت ثابت شده این است که رهبران سیاسی، تحلیل دقیق از اوضاع کنونی کشور نداشته و ندارند و آینده نیز برای شان تاریک است. آن‌ها از اداره موقت تصویر و دورنمایی واضح ندارند. آن‌ها بیش از آن‌که به منافع کلان کشور و مردم بیندیشند، اسیر منافع خرد شخصی و حزبی و قومی خود می‌باشند.

در این میان انگیزه‌های امریکا از اهمیت بیشتری برخوردار است. به نظر می‌رسد آن‌چه برای امریکا مهم است پایان دادن به جنگ طولانی افغانستان و حفظ منافع خود در این کشور است. برای امریکا هیچ مهم نیست که دستاوردهای دو دهه مردم می‌ماند یا طالبان ارزش‌های مورد نظر خود را حاکم می‌کند. حتّی بحث از اهداف شخصی زلمی‌ خلیل‌زاد نیز مطرح شده است. چنان‌که حمدالله محب مشاور امنیت ملی افغانستان، خلیل‌زاد را متهم کرده است که منافع شخصی خود را دنبال می‌کند و می‌خواهد با تشکیل اداره موقت خودش در رأس آن قرار بگیرد و در آینده افغانستان نقش کلیدی داشته باشد.

به هر صورت هنوز سوالات بسیاری پیرامون تشکیل اداره موقت وجود دارد. به نظر می‌رسد اداره موقت به بازی‌های سیاسی جاری در افغانستان و عقده‌گشایی‌ها و لجبازی‌های رجال سیاسی ارتباط بیشتری دارد تا به ضرورت‌های ملی و منافع مردم و کشور.

در این میان توده‌های مردم به هیچ کدام از امریکا، طالبان و رهبران سیاسی اعتماد ندارند؛ زیرا هرکدام از آن‌ها در میدان عمل ناکامی خود را نشان داده‌اند. اکنون باید به خود مردم فرصت داده شود که آینده خود را انتخاب کنند. مردم افغانستان به هیچ قیمتی حاضر نیستند از دستاوردهای دو دهه گذشته خود دست بردارند؛ زیرا این دستاوردها نتیجه مبارزات تاریخی مردم به خصوص در چهل سال گذشته می‌باشد.