آریانا نیوز: به گزارش روزنامه 8 صبح، به تازه‌گی فضای مجازی خاصتاً صفحات کاربران هراتی از عصر روز شنبه مملو واکنش در برابر یک دیدگاه شاروال هرات شده است…
ماجرا از آن‌جا آغاز شد که محمد داوود انوری شاروال هرات در شبکه اجتماعی فیسبوک و زیر پست یکی از خبرنگاران هراتی واژه خیابان را واژه ایرانی و واژه سرک را واژه ملی عنوان کرد.
آقای انوری در ادامه همین متن خود نوشت: در هرات هرگز کلمه سرک به جای خیابان عوض نشده و دوستان نباید در مسایل ملی پیش قضاوت کنند. پروسه ملی‌سازی در ۲۰۱ کشور دنیا بر اساس اصول و قاعده تکمیل شده و افغانستان از این امر مستثنا نیست. با احساسات و عاطفه در فیسبوک ملت‌سازی نمی‌شود، بلکه ملت‌سازی در نهادهای آکادمیک و بر اساس قراردادهای اجتماعی ساخته می‌شود.
سپس متن دیگری منصوب به آقای انوری در فیسبوک نشر شد که در آن به مردم هرات توهین شده بود. آقای انوری سپس در صفحه فیسبوک خود، آن متن را به صفحات جعلی فیسبوک نسبت داد.
این نخستین باری نیست که در افغانستان بر سر استفاده از واژه‌ها، سر و صداهایی ایجاد می‌شود اما این نخستین باری است که این سر و صداها بر سر استفاده از واژه‌های سرک و خیابان بالا گرفته است. پیش از این لوحه پوهنتون هرات به خاطر عدم تفاهم بر استفاده از واژه های دانشگاه و پوهنتون بارها توسط هواداران هر دو کلمه پایین کشیده شد. از آن پس طی ۳ سال گذشته، پوهنتون هرات که دومین پوهنتون بزرگ افغانستان پس از کابل نیز به شمار می‌رود، فاقد لوحه است.
این واکنش‌ها در نهایت آقای انوری را نیز مجبور به واکنش کرد. آقای انوری در گفت‌وگوی تلویزیونی در هرات گفت که این اظهار نظر را در ساعات غیر رسمی و در صفحه شخصی‌اش بیان کرده و بیان‌گر دیدگاه رسمی شاروالی هرات نیست.
داکتر خلیل‌الله افضلی از فرهنگیان هرات می‌گوید: صدها منبع وجود دارد که ثابت کند، واژه خیابان مختص ایران امروز نیست و در گوشه و کنار پهنه گسترده‌ی زبان فارسی از حیدرآباد دکن تا لاهور شبه‌قاره و از کاشغر ترکستان شرقی تا خجند فرارود رواج و روایی داشته است.
آقای افضلی خطاب به شاروال هرات می‌گوید: آیا جناب شاروال اگر برای شما بگویم که سراج‌الدین علی خان آرزو شاعر و محقق شهیر شبه قاره در سال ۱۱۱۹ قمری در دهلی کتابی با عنوان خیابان گلستان در شرح گلستان سعدی نوشت، باور می‌کنید که خیابان ایرانی نیست؟ یا این که او هم خلاف اصول و قواعد ملت‌سازی عمل می‌کرده است؟
او در ادامه می‌گوید: این چه دلیل مضحک و مزخرفی است که جهت تفکیک هویت ملی در افغانستان باید از کلمات رایج در ایران استفاده نکنیم. این طور که شما می‌فرمایید ما دیگر باید اصلاً دهان خود را باز نکنیم. شما نمی‌دانید که برای یک زبان و گوینده‌گان آن نمی‌توان امر و نهی کرد؟
نوراحمد برزین خطیبی از تحلیل‌گران در هرات در واکنش به اظهارات شاروال هرات گفت: باشنده‌گان هرات حق دارند از هویت و فرهنگ خودشان که نمایانگر تاریخ و تمدن این حوزه است دفاع نمایند.
او خطاب به شاروال هرات گفته است که شما یکی از معیارهای شهری را آماده کنید و پس از آن دنبال کارهایی بروید که خارج از حوزه کاری و صلاحیت شما می‌باشد.
یعقوب یسنا در واکنش به اظهارات شاروال هرات گفته است که: زبان فارسی نه ایرانی نه تاجیکی و نه افغانستانی است. یک زبان است که نام آن پارسی، فارسی، پارسی دری و فارسی دری در متن و ادبیات هزارساله زبان و ادبیات فارسی یاد شده است.
او در ادامه تاکید می‌کند: بنا بر این اگر قرار باشد حکومت افغانستان یا به طور مشخص شاروال هرات بخواهد که هر واژه در ایران گفته می‌شود، نباید در افغانستان گفته شود، زیرا آن واژه ایرانی است. نخست باید تاجیک‌ها و هزاره‌ها را (که فارسی زبان مادری‌شان است) در کوچ اجباری از افغانستان بیرون کنند، دوم، بر کسانی دیگر که از قوم اوزبیک، پشتون و… فارسی صحبت می‌کنند، جزیه و جریمه مقرر کنند، و سوم، متن و ادبیات هزار ساله ادبیات فارسی را در افغانستان بسوزانند.
به گفته یسنا در غیر این صورت حکومت نمی‌تواند واژه‌های زبان فارسی را به ایرانی، تاجیکی و افغانستانی و… جدا کند. بهتر این است حکومت از چنین اقدام‌های ضد حقوق بشری، ضد کثرت‌گرایی فرهنگی و ضد وحدت ملی دست بردارد. با واژه دانشگاه دشمنی کنید که ایرانی است، با واژه خیابان دشمنی کنید که ایرانی است، خلاصه با همه واژه‌های فارسی دشمنی کنید که ایرانی است. هیچ شکی وجود ندارد که ایرانی نباشد، ایرانی است، تاجیکستانی است و افغانستانی است.
و در ادامه می‌گوید: بهتر این است که توان و نیروی بشری مردم، جامعه و دولت را برای نفاق و گسست‌های فرهنگی و اجتماعی به‌کار نبریم. به زبان مادری مردم مداخله نکنیم. کسی می‌گوید در راه استم می‌رسم . کسی می‌گوید در مسیر استم می‌رسم و… . مردم هرات می‌گویند خیابان. کابلی‌ها می‌گویند سرک. شاید کسی بگوید راه. شاروال هرات نباید با استفاده از نشان حکومت خیابان زدایی کند به جای خیابان سرک بنشاند که خیابان واژه‌ی ایرانی است و سرک واژه افغانستانی. اشتباه‌های تاریخی را تکرار نکنیم. تاریخ تکرار آن اشتباه‌ها گذشته است. زبان و واژه‌ها شانده نمی‌شوند، واژه‌ها و زبان مال مردم و گویش‌وران است، مهم این است که مردم و گویش‌وران یک زبان چه می‌گویند.
رییس اطلاعات و فرهنگ هرات در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح گفته است کلمه خیابان وجه تاریخی و تمدنی وسیعی دارد که آن را نمی‌شود با واژه‌های دیگری جایگزین ساخت. آریا رووفیان واژه خیابان را میراث هرات برای کشورهای منطقه خوانده و گفته است که وجه تاریخی این واژه و هراتی بودن آن، روشن، مانند آفتاب است.
این اداره گفته است که خیابان با تاریخ هرات پیوند عمیق دارد. ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات، واژه سرک را وارداتی خوانده و گفته است که سرک از زبان هندی وارد گفت‌وگوی روزمره مردم در افغانستان شده و در ادبیات رسمی مردم هرات جای‌گاهی ندارد. آریا رووفیان رییس این اداره گفته است که بنا بر این، هیچ اداره دیگری حق تصمیم‌گیری برای حذف، تغییر و یا نام‌گذاری خیابان ها، کوچه‌ها و خیابان های هرات را ندارد.
آقای رووفیان این صحبت‌ها را در واکنش به اظهارات اخیر شاروال هرات بیان کرده که گفته بود واژه خیابان، ایرانی است و به‌جای آن باید از واژه سرک استفاده شود. تصاویری نیز در شبکه‌های اجتماعی نشر شده که در آن دیده می‌شود در برخی از لوحه های هرات واژه سرک استفاده شده است.
رییس اطلاعات و فرهنگ هرات در این گفت‌وگو تاکید دارد که زادگاه واژه خیابان هرات است و این واژه، آرام‌آرام و طی سده‌های مختلف وارد فرهنگ های منطقه شده است.
آقای رووفیان می‌گوید که پیش از این کمیسیون نام‌گذاری خیابان های شهر هرات در سال‌های قبل ایجاد شده بود، اما طی بیش از یک‌سال گذشته و با فرمان رییس جمهور غنی مسوولیت نام‌گذاری خیابان ها بر عهده کمسیون دیگری گذاشته شده که در راس آن والی ولایت قرار دارد و سکرتریت این کمیسیون بر عهده ریاست اطلاعات و فرهنگ قرار داده شده است. به گفته رییس اطلاعات و فرهنگ، هر نهادی جز این کمیسیون حق تغییر، حذف و نام‌گذاری خیابان های هرات را ندارد.
رییس اطلاعات و فرهنگ هرات می‌گوید که خیابان هرات در عصر تیموریان، زادگاه و محل حضور محدثین، فقها، شاعران، نویسنده‌گان، هنرمندان و سلاطین ان عصر بوده است. او تاکید می‌کند که در آثار مولانا بنایی، مولانا عبدالرحمن جامی و دیگر شاعران نام‌دار آن عصر در مورد خیابان، کتب و رساله‌های گوناگونی را می‌شود پیدا کرد.
او می‌گوید که یکی از محققان هرات به نام اسیر هروی، کتابی با بیش از ۲۰۰ صفحه در مورد خیابان هرات نوشته است که در آستانه چاپ قرار دارد.
گفتنی است که جوانان هرات خود دست به کار شدند و لوحه های تغییر داده شده توسط شاروال جدید كه در آن سرک نوشته شده بود را برچيدند.
مولانا جامی می فرماید:
حدیث روضه مکن جامی این نه بس مارا؟
که در سواد هری ساکن خیابانیم