نفوذ طالبان در صفوف پولیس محلی

کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، با انتشار گزارش تازه‌ای در مورد چگونگی ایجاد و عملکرد پولیس محلی، می‌گوید شماری از افرادی که به صفوف این نیروها پیوسته‌اند، سابقه عضویت در گروه‌های مسلح غیرقانونی از جمله اربکی‌ها و طالبان را دارند. به‌گفته‌ی این کمیسیون، با آن‌که ایجاد پولیس محلی در برخی از مناطق به بهتر شدن اوضاع امنیتی کمک کرده است، اما این نیروها در شماری از مناطق دیگر به ناامنی‌ها، آزار و اذیت مردم، نقض حقوق بشر، بی‌نظمی، تجاوز، قتل، دزدی و اخاذی نیز دست دارند. اما، وزارت امور داخله فعالیت پولیس محلی را «فوق‌العاده» موثر خوانده می‌گوید که ایجاد این نیرو در بهبود امنیت کمک کرده است.

گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر که تحت عنوان «از اربکی تا پولیس محلی؛ چالش‌های امروز و نگرانی‌های فردا» تهیه شده است، در آن با هفتاد تن از مسوولان امنیتی، اعضای شوراهای ولایتی، بزرگان محل، کارشناسان و شماری از فرماندهان نیروهای بین‌المللی مستقر در کشور مصاحبه شده است.

گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر حاکی‌ست که پولیس محلی در سایه اعمال نفوذ فرماندهان محلی، افراد متنفذ و نیروهای خارجی بدون نظارت و نقش دولت شکل گرفته و از مراجع قانونی دولت مرکزی فرمان‌برداری نمی‌کند. کمیسیون مستقل حقوق بشر در گزارش پنجاه و هشت صفحه‌ای خود می‌گوید: «روند استخدام به‌شدت تحت نفوذ فرماندهان، مقام‌های محلی و افراد با نفوذ در محلات بوده است و از سویی دیگر، نیروهای ویژه امریکایی نیز در روند استخدام و جذب افراد دخالت کرده‌اند. تشکیل و ایجاد پولیس محلی در سایه اعمال نفوذ فرماندهان محلی، افراد متنفذ و نیروهای خارجی، بدون نظارت و نقش دولت، باعث می‌شود که این افراد از دولت و مراجع قانونی دولت مرکزی فرمان‌برداری و اطاعت نکنند. در غیاب اتوریته و حاکمیت دولت مرکزی، آن‌ها دست به آزار و اذیت مردم می‌زنند. این مساله سبب بی‌نظمی، دامن زدن به ناامنی و از بین رفتن اعتماد مردم نسبت به دولت می‌شود.»

در همین‌حال، داکتر سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، که روز گذشته در یک نشست خبری گزارش این کمیسیون را ارایه می‌کرد، از نفوذ زورمندان در صفوف پولیس محلی شدیدا ابراز نگرانی کرد و گفت شماری از افرادی که به جمع پولیس محلی پیوسته‌اند، سابقه عضویت در گروه طالبان و دیگر گروه‌های مسلح غیرقانونی را دارند. خانم سمر افزود با آن‌که ایجاد پولیس محلی در برخی از مناطق به بهبود اوضاع امنیتی کمک کرده، اما در تعدادی از ولسوالی‌ها باعث گسترش ناامنی‌ها و نقض حقوق بشر شده است. رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر تاکید کرد که شماری از این افراد قاتلان متکرر‌اند. او گفت: «باوجودی‌که پولیس محلی تحت کنترول وزارت داخله است، اما بعضی از افرادی که در پولیس محلی جذب شده‌، سابقه بد دارند؛ مثلا وابسته به یکی از گروه‌های متخاصم‌اند که به جرم، آزار و اذیت مردم دست داشته‌اند. این‌ها وقتی که شامل پولیس محلی می‌شوند، از نیرو و سلاح سواستفاده می‌کنند و بعضا مسایل قومی و قبیله‌ای را دامن می‌زنند.» داکتر سیما سمر هم‌چنین می‌افزاید: «در ولایت هلمند، در بادغیس و شیندند کسانی‌که قبلا طالب بودند، اما وقتی که به دولت پیوستند، به پولیس محلی جذب شدند. این مساله یکی از نگرانی‌هاست.»

رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر هم‌چنین گفت که بیشتر کسانی‌که قبلا در جمع گروه‌های اربکی فعالیت می‌کردند، حالا به پولیس محلی پیوسته‌اند. خانم سمر به‌عنوان نمونه از مولوی اسفندیار، یکی از فرماندهان سابق طالبان در ولایت بادغیس، یاد کرد و گفت که این فرمانده طالب با بیست تن از افراد تحت امرش اکنون به‌عنوان پولیس محلی فعالیت می‌کند. مولوی اسفندیار نزدیک به دو سال پیش، زمانی‌که به‌عنوان فرمانده طالبان فعالیت می‌کرد، یک خانم را به اتهام زنا در ولایت بادغیس به قتل رساند. هم‌چنین در گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر آمده است: «شماری از افرادی که به این شکل (از طریق زورمندان و فرماندهان محلی) در پولیس محلی جذب شده‌اند از سابقه عضویت در گروه‌های مسلح غیرقانونی، اربکی‌ها و طالبان برخوردارند و در گذشته نیز اکثر آنان عضو گروه‌های متخاصم بوده‌اند. شماری از آنان به اعمال مجرمانه مشهور‌اند و مردم از آن‌ها خاطرات بدی دارند. بنابه شهادت بعضی از مسوولان، در میان افراد پولیس محلی کسانی هستند که سابقه جنگی دارند و حتا کسانی در آن عضویت دارند که قاتل متکرراند و چندین‌بار مرتکب قتل شده‌اند.»

با این‌حال، داکتر سیما سمر می‌افزاید پولیس محلی بیشتر در مناطقی که قبلا اربکی‌ها فعالیت می‌کردند، ایجاد شده است. به‌گفته‌ی او، این مناطق به‌صورت کامل تحت کنترول دولت نیست و از همین‌رو، نقش نظارتی دولت نیز در این مناطق محدود است. خانم سمر گفت: «یکی از نگرانی‌هایی که ما داریم این است که معمولا پولیس محلی در نقاطی ایجاد می‌شود که کاملا تحت کنترول دولت نیستند و نظارت بسیار جدی از کارکردهای این‌ها صورت نمی‌گیرد. به‌همین خاطر تشویش ما این است که چون نظارت قوی وجود ندارد و زمان تعلیم و تربیه‌شان بسیار کوتاه است، این‌ها (پولیس محلی) خودشان مرتکب تخطی‌های حقوق بشری، آزار و اذیت مردم می‌شوند. این‌ها سبب جلب رضایت مردم به دولت نمی‌شوند، بلکه باعث دور شدن مردم از حاکمیت قانون، حاکمیت ملی و قدرت دولت می‌شوند.»

آینده نگران‌کننده

پولیس محلی که برای تامین امنیت مناطق ناامن و به‌منظور کمک به نیروهای امنیتی ایجاد شده است، اما کمیسیون مستقل حقوق بشر از آینده این نیروی مسلح ابراز نگرانی می‌کند. این کمیسیون می‌گوید اعمال نفوذ و حضور فرماندهان محلی، زورمندان و گروه‌های با سابقه بد بر روند تشکیل این نیرو و هم‌چنین بالا بودن میزان بی‌سوادی این افراد، آینده پولیس محلی را برای مردم نگران‌کننده ساخته است. کمیسیون مستقل حقوق بشر معتقد است که در صورت نبود نظارتی جدی از عملکرد پولیس محلی و نفوذ گروه‌ها و افراد با سابقه بد در ساختار پولیس محلی، امکان بهره‌برداری شورشیان مسلخ مخالف دولت، گروه‌های مافیایی مواد مخدر و قاچاق انسان از پولیس محلی را بیشتر می‌سازد. کمیسیون حقوق بشر می‌افزاید که تضعیف حاکمیت ملی دولت، افزایش خشونت‌ها و گسترش دوباره ناامنی‌ها در کشور، از جمله احتمالاتی است که در صورت عدم توجه و نظارت از عملکرد پولیس محلی، مردم افغانستان در آینده شاهد آن خواهند بود. کمیسیون مستقل حقوق بشر در گزارش خود می‌گوید: «این نگرانی نیز مطرح شده است که قدرت گرفتن پولیس محلی در محلات دوردست به‌ دور از کنترول و نظارت جدی دولت، ممکن است خود آنان به مخالفان با اقتدار دولت مرکزی تبدیل شوند و در مقابل اتوریته دولت و حاکمیت قانون مقاومت کنند.»

با این‌حال، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر تاکید می‌کند که دولت به نظارت از عملکرد پولیس محلی توجه جدی بکند و زمینه را برای آموزش بهتر این نیرو مساعد بسازد. هم‌چنین خانم سیما سمر از دولت خواست که با تربیه سالم‌تر پولیس محلی، زمینه را برای ادغام این نیرو به صفوف اردو و پولیس ملی فراهم سازد تا بیشتر شدن و قدرت گرفتن پولیس محلی سبب ضعف حاکمیت دولت نگردد.

اما، مقام‌های وزارت امور داخله از عملکرد پولیس محلی ابراز رضایت کرده می‌گویند که ایجاد این نیرو در بهبود اوضاع برخی از مناطق موثر تمام شده است. صدیق صدیقی، سخنگوی وزارت امور داخله، در واکنش به موضوعات مطرح شده در گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر در یک نشست خبری گفت: «پولیس محلی که به‌منظور تامین امنیت روستاها و محلات ایجاد شده است، براساس طرزالعمل مشخص فعالیت دارد. هدف ایجاد این پولیس در دور کردن تهدیدها‌ و دور کردن گروه‌های طالبان تروریست از محلات مختلف است.»

در حال حاضر نزدیک به سیزده‌هزار نفر به‌عنوان پولیس محلی در شصت و شش ولسوالی از جمله مرکز دو ولایت فعالیت دارند که به‌گفته‌ی سخنگوی وزارت امور داخله، فعالیت این نیرو رضایت مردم محل را با خود دارد و براساس خواست مردم ایجاد شده است. آقای صدیقی تاکید کرد که جلب و جذب افراد در پولیس محلی، براساس خواست مردم صورت می‌گیرد و هم‌چنین از عملکرد این نیرو نظارت جدی وجود دارد.

گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر در مورد عملکرد پولیس محلی در حالی منتشر می‌شود که یک تحقیق جدید دیگر نیز که توسط وزارت دفاع ایالات متحده امریکا صورت گرفته است، حکایت از خشونت‌، اخاذی، آزار و اذیت مردم، تجاوز جنسی و قاچاق مواد مخدر توسط پولیس محلی دارد. این تحقیق که براساس خواست وزارت دفاع امریکا توسط موسسه تحقیقاتی «رند» صورت گرفته، از عملکرد پولیس محلی ابراز بدبینی شده است.