کاهش نمایندگی سیاسی یا حذف افتخارات

داکتر اشرف غنی ریس جمهور افغانستان در جریان سفرش به هند در حاشیه بر نامه ها و پلان ها از کاهش نمایندگی های سیاسی افغانستان در کشور های دیگر و افزایش تشکیلات در هند نیز سخن گفت. اینکه این اظهارات ایشان در چنین سفری چه پیام و پیامد در خصوص این سفر داشت تا هنوز نمی دانم اما در مورد کاهش احتمالی نمایندگی های سیاسی افغانستان در کشورهای مختلف جهان که از چندی بدینسو زمزمه وتبصره می شود چند نکته را به عرض می رسانم.

درست است که افغانستان کشور غریب و ناتوان واز لحاظ اقتصادی وابسته است واما گشایش نمایندگی های سیاسی در کشور های مختلف جهان یکی از دست آورد های قابل افتخار نظام های پسا طالبی بوده وحالا که به عقب بر میگردند چند مسئله را افاده میکند اول اینکه مسئولین ویا روشنتر بگویم پالیسی میکر های سیاست خارجی افغانستان در محاسبه شان اشتباه کرده بودند ودر هر کشور کوچک بدون در نظر داشت منافع ملی یک نمایندگی سیاسی باز کردند مثلا در سه کشور کوچک اروپایی هالند، بلجیم ولوکزامبورک که بنام بنو لوکس یاد می شوند و چندان فاصله از یکدیگر ندارند سه نمایندگی سیاسی برای افغانستان وجود دارد که بخاطر مقرر ساختن دوستان تاسیس شده بود وحالا اگر نمایندگی های این چنینی به یکدیگر مدغم شود دو نقص دارد اول همان دستاورد که شعار داده می شد به عقب بر گشته دوم سرنوشت این تعداد کار مندان وزارت خارجه چه خواهد شد.

شاید اکثریت مطلق شان پناهنده شود و به کشور بر نگردند که این خود نیز لکه ای ننگ بر دامن خانه دیپلوماسی ما خواهد بود به همه حال اینکه تشکیلات گسترده مصارف گزاف بکار دارد از نظر کسی پوشیده نیست معاشات دالری کرایه خانه و ده ها مصارف دیگر برای دیپلوماتان و اما اینکه دوستان قبلا محاسبه نکردند باید به مدیریت ودرایت کاری شان محاسبه شود و یا منحیث یک ضعف روشن درج کار نامه ویا سوانح شان گردد که چرا از اول دخل خرج خود را درست محاسبه نکرده بودند.

مساله دیگر که قابل تذکر است این است که تمام نمایندگی های سیاسی روزانه همان اندازه عاید دارند که مصارف کارمندان آنها را جوابگو باشد اما شاید کاهش این نمایندگی ها یک دلیل سیاسی هم داشته باشد تا برخی کسانی را که منحیث عناصر مختل کننده موازنه قومی تقرر یافته از بدنه وزارت خارجه فروریخته شوند. چندی قبل وزارت خارجه تمام کارمندانش را موظف ساخت تا فرم هایی را جهت اخذ تذکره الکترونیکی فرم های تثبیت هویت را خانه پری کنند و خصوصا قومیت را شامل جدول بسازند و اما بعدا معلوم شد که هدف تثبیت قومیت کار مندان بوده تا در مورد شان تصمیم گرفته شود.

اگر آقای رییس جمهور با خانه تکانی در وزارت خارجه می خواهد سیاست خارجی را بازنگری کند برای شان باید گفت جناب رییس جمهور باور دارم در وزارت خارجه از نفر اول تا پایینه ها اشخاص و افراد آگاه و کار کشته ای در آن وزارت پیدا می شود که می تواند ارزش ها و معیارهای سیاست خارجی را همه جانبه درک نماید نه تنها من در این سرزمین اشخاص و افراد زیادی وجود دارند که می توانند در باره سیاست خارجی مقالات و یاداشت های زیادی تحریر نماید یاداشت های که در آن موثر بودن کار وزارت خارجه نهفته باشد.

می خواهم چند نکته ای خیلی موثر در کارآمدهای وزارت خارجه را با شما و دست اندرکاران آن و زارت خارجه شریک سازم به باور من از همه بهتر و کار آمد تر سیاست است که در آن منافع ملی تضمین شده باشد از سوی دیگر از همه مهم تر و خوب تر باید. سیاست خارجی در همان محور حرکت کند که الزامات رشد و توسعه اقتصادی ایجاب می کند. تا آنجایی که سهولت های ویزا برای جانبین همه جانبه فراهم گردیده باشد . سیاست خارجی را زمانی ما کار آمد و موثر می توان گفت که حداقل 10 تا 20 کشور به عنوان شریک استراتژیک در حوزه های امنیتی، اقتصادی و سیاسی را از کشورهای جهان با خود داشته باشیم. چه این کشور ها در منطقه باشند یا در فرامنطقه. جناب رییس جمهور رییس اجرایی شما زمانی وزیر خارجه بود باور دارم دیپلومات آگاه و کار کشته ایست جناب شما و جناب رییس اجرایی تان در سیاست خارجی طرح های را مدیریت کنید که از رشد پیشرفت و خودکفایی وطن ما هیچ کشور دیگری هراس و نگرانی نداشته باشند.

محیط بین المللی ما را با عینک فرصت، های اثرگذاری و اثرپذیری ببیند نه به شیوه ای دیگر هیچ عیبی ندارد که نظامیان ما مانند کشور های دیگر با نظامیان ممالک دیگر با مهارت های که دارند تبادل نظر، بازدید و حتی مانورهای مشترک داشته باشند.

زمانی که من در وزارت خارجه مامور بودم خوب به یاد دارم مسوولان بعد از ساعت 4 بعداز ظهر، سیاست را تعطیل کرده و تا فردا که آغاز رسمیات بود کس نمی دانست در دنیای دیگر که با ما شب و روز متفاوتی دارند چه گذشته چه فرصت ها و چه امیدهایی از دست رفته به باور من زیاد عاقلانه است تا وزارت خارجه ما به حساسیت های کشورهای دیگر، حساس باشد تا آنها نیز حساسیت های ما را رعایت کنند؛ عیبی ندارد با کشورهایی که قدرت بیشتری از ما دارند، همکاری و گاه و بیگاهی مدارا کنیم.

در کشورهای دیگر موضوعات مهم سیاست خارجی در رسانه ها، دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی و در صحنه عمومی جامعه، توسط متخصصان سیاست خارجی بحث شود اما این عمل نیک تا کنون در وزارت خارجه ما مروج نگردیده است. بعضی اوقات در ر وابط و سیاست گذاری ها خیلی عجله می شود چنانچه جناب رییس جمهور طی شش ماه گذشته در نزدیکی با پاکستان خیلی شتاب زده عمل کرد که نتایج آن درست از آب بدر نیامد در همه سیاست گذاری ها آنچه که تحقق آن در کوتاه مدت و در میان مدت مقدور نیست، جزء اهداف ملی خود قرار ندهید و برای آن سرمایه گذاری مالی و سیاسی نکنید؛ بگذارید با زمان و مکان دیگر زمانی ما سیاست خارجی موفق داشته باشیم که هرچه هر چه سریع تر از مشکلات امنیتی با همسایگان خود عبور کنیم.

بعضی اوقات عده ای از سخنگویان وزارتخانه های بشمول وزارت خارجه تفاوت بین تبلیغ و تحلیل دستگاه دیپلوماسی را نمی توانند تشخیص دهند. چنانچه آمار، ارقام و احتمالات در تحلیل های سیاست خارجی به وفور مشاهده می شود؛ وزارت خارجه کشور ما دارای دو معاونیت که یکی آن سیاسی و دیگری آنرا بنام اداری یاد می کنند به باور من معاونت اقتصادی و تجاری دستگاه دیپلوماسی، مهم ترین معاونت است که متاسفانه جای آن تا کنون در وزارت امور خارجه ما خالی است. بعضی اوقات واژه های “صد در صد”، “حتما”، “یقینا” و “بی تردید” در تحلیل های سیاست خارجی استفاده می شود که باید نشود.

دست اندر کاران سیاست خارجی بخصوص سخن گویان باید متوجه باشند هر جمله، عبارت و رفتار در صحنه بین المللی می تواند پیامد داشته باشد که ضرر آن هر چند پیامد دهه ها بعد خود را نشان دهد؛ هر اقدامی در سیاست خارجی حداقل با یک نگاه استراتیژیک و چندین ساله برای افزایش قدرت کشور باشد؛ نه سیاست های فصلی و زیگزاگی از سوی دیگر نمایی که مسوولان دیپلوماسی از سیاست خارجی معرفی می کنند، باید توجه داشته باشند که در تمام مراودات بین المللی مساله اقتصادی کشور خود، را نادیده نپندارند.

من شنیده ام که وزیر محترم خارجه با هر دو معاون خویش آدم های حلیم و نیکو سیرت اند چون اصل کار برد سیاست زمانی موثر است که هیجان، احساسات و عصبانیت در ادبیات و رفتار سیاست خارجی برای همیشه تعطیل شده باشد؛ بعضی اوقات دست اندر کاران سفارت خانه های ما عوض اینکه انتقادات و شکایات خود از کشورهای دیگر را متوجه افکار و سیاست های نادرست زمامداران آنها کنند بر عکس علیه مردمان آن کشور ها سخن به زبان می آورند که معقولیت ندارد.

عاقلانه ترین سیاست خارجی آن است که به تناسب افزایش قدرت اقتصادی و نظامی خود، با دیگران به ویژه همسایگان بیشتر تعامل کرده، وارد چهارچوب های تفاهم شویم نه دور از امکانات که داریم چقدر زیبا خواهد بود اگر زبان و ادبیات تعاملی دستگاه دیپلوماسی ما با جهان، از الف تا یا حقوقی باشد؛ زمانی سیاست خارجی ما موثر تر بجا خواهد افتاد که تحلیل دستگاه دیپلوماسی کشور ما از تحولات منطقه ای و بین المللی آگاهی همه جانبه داشته و در پرتو همین معیارها در حرکت باشد.

احمد سعیدی