لزوم رعایت موازنه در روابط با هند و پاکستان

پاکستان و هند در منطقه رویکردی در تضاد با هم دارند. این مساله کار را برای افغانستان برای داشتن هر دو کشور مشکل کرده است. کوچکترین بی توجهی در سیاست خارجی حکومت وحدت ملی با این کشورها می تواند به شعله روابط این کشورها در میدان بازی شان در افغانستان بیفزاید. در این میان تغییر رویکرد اشرف غنی در سیاست خارجی اش با پاکستان با انتقادهایی روبرو شده است.

کاظمیه محقق استاد دانشگاه در برنامه «کنکاش» گفت: برای هر کشوری در بخش سیاست خارجی توجه به کشورهای همسایه و منطقه می باشد. به این دلیل که تعاملات و برخوردها با کشورهای همسایه بیشتر است و باید دقت شود که ظرفت های بسیاری برای آن حفظ شود. ما در منطقه ای زندگی می کنیم که پرآشوب است و کشورهای همسایه ما قدرتهای بزرگی هستند. چین، هند و پاکستان هر کدام قدرتی هسته ای به حساب می آیند و روابط بین آنها هم پر تنش است. بنابر این تعامل با هر کدام از آنها دقت بالایی را می خواهد به طوری که احساسات هیچ کدام از آنها از تعامل با دیگری جریحه دار نشود. چون می توانند برای ما خطرات بزرگی را ایجاد کنند.

وی در باره نوع ایجاد روابط با کشورهای همسایه عنوان کرد: سیاست خارجی در رابطه با کشورهایی که رقیب هستند و کشوری مثل کشور ما وضعیتی دارد که به هر کدام از اینها نیاز دارد، عمدتاً به دو صورت می تواند باشد یا به صورت موازنه منفی باشد، یعنی روابط با هر دو کشور کاهش یابد یا به صورت موازنه مثبت باشد. یعنی اگر ما با کشوری روابط بیشتری برقرار می کنیم با کشور دیگری نیز روابط مان افزایش یابد. هند و پاکستان دو کشور رقیب هستند که افغانستان نیاز به برقراری روابط با آنها دارد. در ارتباط با آنها نمی توانیم موازنه منفی داشته باشیم پس باید موازنه مثبت باشد.

بانو محقق ادامه داد: باید ببینیم با کدام کشور در چه عرصه هایی می توانیم ارتباط داشته باشیم. پاکستان برای ما اهمیتی خاص دارد. برای اینکه به راحتی می تواند کشور ما را نا امن بسازد. این نا امنی می تواند ازدیدگاه اقتصادی و نظامی باشد. کافی است پاکستان راه ترانزیت را ببندد، ما دچار مشکل می شویم. بنابراین نوع روابط ما پاکستان و هند متفاوت است. با هند می توانیم روابط فرهنگی برقرار نماییم و از نظر امنیتی و اقتصادی به ما کمک کنند.

این استاد دانشگاه نوع روابط جدید با پاکستان و این نوع دیپلماسی را برای کشور خطرناک دانست و اظهار کرد: ما تجربه ای مثل ارتباط با پاکستان را در گذشته با شوروی داشتیم. بر خلاف خیلی ها به سیاستی در ارتباط با پاکستان آغاز شده چندان خوش بین نیستم. به این دلیل که ما این نوع روابط را با شوروی داشتیم. ارتباطات گسترش یافت ما نیروهای نظامی را برای تعلیم به آنجا روان کردیم، نتیجه آن کودتای 7 ثور شد. اینبار هم همان سیاست را در پیش گرفته ایم، یعنی ما هند را از خود می رنجانیم و بین خود و این کشور فاصله ایجاد می کنیم. از آن طرف ممکن است با چین دچار مشکلاتی شویم. از این طرف با پاکستان ارتباطات را گسترش می دهیم نیروهای نظامی را برای تعلیم به آنجا روان می کنیم. تشویش ها از این است که نیروهای نظامی که در پاکستان تعلیم می بینند همان نقشی را که نیروهای نظامی تعلیم یافته در شوروی سابق ایفا کردند همان نقش را برای ما ایفا کنند.

وی لزوم ایجاد ارتباطات جدید با پاکستان را بر اساس احتیاط جدی می داند و می گوید: در سیاست خارجی حکومت وحدت ملی پاکستان نسبت به هند و چین ترجیح داده شده است. گفته های پرویز مشرف رییس جمهور سابق پاکستان که در این روزها از رسانه ها پخش شد زنگ خطری برای مردم افغانستان به حساب می آید. چرا که وی از تغییر سیاستش در رابطه با افغانستان حرف می زند و ما از رییس جمهور خود در این رابطه چیزی نشنیده ایم. این نشان می دهد که رییس جمهور دیپلماسی خود را دور از چشم مردم و پنهانی به اجرا می رساند. در تدوین سیاست خارجی چه در سطح منطقه ای و چه در سطح خارجی، یک چراغ راهنما وجود دارد و آن منافع ملی است. اساسی ترین منفعت ملی افغانستان در حال حاضر امنیت است و پاکستان همواره آن را مختل ساخته است. حالا باید بررسی شود که پاکستان در سیاست خارجی خود یک افغانستان امن را به نفع خود می داند یا یک افغانستان نا امن. تحلیل من این است که آنها یک افغانستان نا امن را مطابق با منافع خود می دانند.

کاظمیه محقق علت ناامنی های کشور را اینگونه بیان می کند: افغانستان ثبات و امنیت خود را در گرو امنیت منطقه ای می داند اگر منطقه نا امن شود، افغانستان به طبع آن نا امن می شود، چین از این امنیت منطقه ای تعریف دیگری دارد، هند تعریب دیگری دارد چون در این رابطه هنوز اجماع نظر اتفاق نیفتاده است ما شاهد این هستیم که تنش ها و برخوردهایی پیش می آید. این اجماع نظر وقتی پیش می آید که کشورها از یک قدرت تقریبا برابر برخوردار باشند. طبیعی است افغانستان که برای مدتی از یک خلا قدرت رنج می برد، کشور های دیگر تنش های خود را به نوعی از کشور خود فراکنی می کنند و در افغانستان تخلیه می نمایند که بهترین فضا برای این کار است.