تقصیر عدم تامین امنیت برعهده کیست؟

کمتر از هشت روز به پایان سال 2014 باقی مانده است و موضوع جنگ و صلح افغانستان همچنان موضوعی مبهم است. نیروهای خارجی سیزده سال برای تامین امنیت و از بین بردن تروریزم در کشور حضور داشتند و حال که مدت حضور آنها در افغانستان پایان یافته است، آیا آنها توانسته اند به این شعار دست یابند؟ آیا امنیت مردم افغانستان تامین شده است؟

جاوید کوهستانی تحلیلگر مسایل نظامی در برنامه «بازنگاه» با توجه به اوضاع فعلی کشور و نگاه دیگران به این کشور گفت: هر گاه به 13 سال گذشته نگاهی می اندازیم افغانستان را کشوری منزوی، ازیاد رفته می بینیم. افغانستان به عنوان مرکز بنیادگرایی و اسلامگرایی تندرو تبدیل شده بود و بیشتر از دوازده هزار شورشی از کشورهای مختلف دنیا در افغانستان حضور داشتند. با توجه به تهدیدی که برای کل منطقه و جهان وجود داشت سرانجام با همکاری جامعه ی جهانی، افغانستان جایگاه امروز و معتبری را در میان ملل جهان به دست آورد. شکی نیست که در جریان حوادث بعد از یازده سپتامبر و شکل گیری کنفرانس بن، درتشکیل ادارات موقت انتقالی و ایجاد موسساتی که برای آینده افغانستان مورد نظر بودند کم کاری ها، کمبودها و عدم وجود برنامه های روشن وجود داشته است. مخصوصا حرکت عجولانه جامعه ی بین المللی بدون برنامه ریزی، نبود حکومت متمرکز در آن زمان در افغانستان و لجام گسیختگی در جامعه ی افغانستان و عدم روابط نزدیک، همسو و هماهنگ میان نخبه های سیاسی افغانستان در کل مسوولیتها را به دوش جامعه ی بین المللی انداخت. شکی نیست که ما از کشوری عقب مانده و افتاد ه به زمین به کشوری خوب و حد اقلی تبدیل شده ایم. آن را نباید دست کم بگیریم یا انتقاد زیادی از آن کنیم که جامعه جهانی در افغانستان کارهایی که لازم وشایسته بوده انجام نداده است. تلاش زیادی انجام شد و امکانات زیادی به افغانستان آمد.

وی از عدم استفاده دولت افغانستان از قرصت های پیش آمده گفت: اینکه چقدر ما توانستیم از این امکانات استفاده کنیم به حکومت در آن زمان برمی گردد. از آغاز مبارزه در برابر تروریزم فقط سازمان القاعده و شبکه مربوط به اسامه بن لادن به عنوان تروریست معرفی شده بود. حکومت و جامعه بین المللی هیچ گاه طالبان افغانی را به عنوان تروریست نشناخته اند و مورد حمله قرار نداده اند. آنها گفته اند که طالبان دشمنان ما نیستند کسانی که با القاعده مرتبط هستند و همکاری و هم سویی دارند دشمنان ما هستند. از این لحاظ از گذشته تا امروز هیچ گاه عمارت اسلامی طالبان، ملاعمر و همکارهایشان به عنوان دشمنان افغانستان از جانب جامعه جهانی خوانده نشده است. تنها در جریان عملیات هایی که در ولایات مختلف در افغانستان صورت می گرفت و طالبان علیه منافع آمریکا عمل می کردند مسوولین شان در ولایت ارزگان و هلمند، قندهار مورد حمله قرار گرفتند که بعدها با واکنش دولت افغانستان روبه رو شد.

کوهستانی از سیاست و روش اتخاذ تصمیم دولت افغانستان انتقاد کرده افزود: دولت افغانستان در سیزده سال گذشته هیچ تعریف روشنی از دوست و دشمن نداشت و آنها را برادران خود می خواند. پس ضعف بیشتر به دولت افغانستان برمی گردد نه به نیروهای خارجی. جامعه ی بین المللی از آغاز فقط افراد رهبری طالبان را که در جدول مورد نظرشان قرار داشت دشمن می دانستند. در سایر بخش ها هیچ گاه طالبان را به عنوان دشمنان اصلی خود خطاب نکردند دشمنان اصلی شبکه ی القاعده و کسانی که با آنها همکاری می کردند تعریف شدند. در هیچ سندی مبنی بر اینکه طالبان افغانی به عنوان دشمن خطاب شده باشند نداریم و دولت افغانستان در سیزده سال گذشته به استثنای ادارات امنیتی افغانستان که به مردم افغانستان پاسخگو بودند طالبان را به عنوان دشمن خطاب نکردند.

این تحلیلگر امور نظامی در ارتباط با اقدامات آمریکا برای از بین بردن تروریزم گفت: بعد از حادثه ی 11 سپتامیر بیشتر فعالیتهای آمریکا با مشورت با پاکستان صورت گرفت. البته بخشی از نیروهایی که در شمال افغانستان فعال بودند برای براندازی نظام طالبان نقش داشتند ولی جایگاه تصمیم گیری کلان را در افغانستان نداشتند. جامعه بین المللی با اطلاعاتی که از پاکستان وسازمان های استخباراتی که در مرزهای پاکستان فعال بودند و عملیات شان را در پاکستان انجام می دادند کار می کردند. توقع مردم این بود که همه نوع طالبان دستگیر شوندولی این اتفاق نیفتاد. البته فراموش نکنیم که در طی سیزده سال گذشته با کمک نیروهای خارجی شبکه القاعده سرنگون شد و منطقه را ترک کردند، حمایت هایی که از طالبان می شد از بین رفته و دیگربستر آن وجود ندارد. اما بخشی از طالبان افغانی که افغانستان را ترک کردند و به پاکستان رفتند توانستند جایگاهی برای خود به وجود بیاورند همچنین سایر طالبان در افغانستان وجود دارند و جامعه ی بین المللی آنها را رد یابی نکرده و حکومت افغانستان متاسفانه در سیزده سال برای از میان برداشتن و یا تضعیف این حرکتها اقداماتی را که پاسخگوی امروز ما باشد انجام نداده اند. این کم کاری دو جانبه است. هم از طرف حکومت افغانستان و هم از طرف جامعهی جهانی.