افغانستان، مرکز ترانزیت منطقه خواهد شد

افغانستان در آستانه برخی پیشرفت‎های ترانزیتی در سطح منطقه قرار دارد که گفته می‎شود این پیشرفت‎ها باعث رونق راه‎های ترانزیتی کشور در سطح منطقه و جهان خواهد شد. تا اکنون افغانستان در عرصه ترازیت هم در داخل (میان مرکز و ولایت‎ها) و هم در خطوط ترانزیتی خارج از کشور با مشکلات فراوانی مواجه می‎باشد. با آنکه در طول 13 سال گذشته قدم‎های زیادی در این راستا برداشته شده است اما این مشکل تا حال مانع خیلی از پیشرفت‎های اقتصادی در کشور بوده است.

اکنون که حکومت وحدت ملی روی کار آمده است، پیشرفت‎هایی در رابطه به اعمار سرک‎ها میان ولایات افغانستان و همچنین در رابطه به توافق های ترانزیتی در سطح کشورهای منطقه به میان آمده است. با پیشرفت روابط افغانستان با چین که یکی از قدرت‎های بزرگ اقتصادی منطقه می‎باشد، درب گفتگوها برای احیای راه ابریشم نیز میان کابل و بیجینگ باز شده است. اشرف‎غنی پس از روی کار آمدن به چین سفر کرد و توانست توجه این کشور را به همکاری اقتصادی با افغانستان جلب کند. به تعقیب سفر رییس‎جمهور غنی و هیات همراهش به چین، این کشور هیاتی را برای ارزیابی زمینه‎های همکاری به افغانستان فرستاد.

بعد از آن، رییس‎جمهور غنی در سفرش به ایران نیز از تصامیم چین در رابطه به انکشاف راه‎های ترانزیتی منطقه سخن گفت و با رییس‎جمهوری ایران به خاطر ایجاد خط آهن میان افغانستان و ایران به گفتگو پرداخت. این اقدام افغانستان و ایران مورد دلچسپی هندوستان نیز قرار گرفت و این کشور خوش‎بینی‎اش را برای ایجاد یک خط ترانزیتی میان افغانستان و هندوستان از طریق ایران نشان داد.

کارشناسان اقتصادی به این باور اند که افغانستان می‎تواند با مدیریت خوب شرایط موجود از فرصت‎های ایجاد شده در بخش ترانزیتی، استفاده خوبی داشته باشد. ظاهر حلیمی، استاد اقتصاد در دانشگاه خصوصی گرجستان، می‎گوید: در صورتی که سیاست‎مداران ما بتوانند از فرصت‎های جدیدی که در رابطه به ترانزیت منطقوی ایجاد شده است، به گونه مؤثر به نفع کشور کار بگیرند، ما می‎توانیم خط ترانزیتی خود را هم از طریق پاکستان و هم از طریق ایران انکشاف دهیم زیرا هم پاکستان و هم ایران هر دو برای ترانزیت افغانستان مهم است اما آنچه از طریق پاکستان مشکل‎زا است، رقابت‎های این کشور با هندوستان می‎باشد.

احیای راه ابریشم

چین به تازگی گفته است که بیجینگ آماده است تا راه ابریشم را احیا و در بخش خط آهن برای انکشاف ترانزیت افغانستان و کشورهای منطقه با کابل همکاری کند. این در حالی است که رییس‎جمهور غنی در سفر اخیرش به چین خواستار برقراری ارتباط مستقیم افغانستان از راه دهلیز واخان با آن کشور شده بود. وزارت فواید عامه حالا خبر داده است که چین آماده است تا راه ابریشم را بازسازی کند.

طرح احیای راه ابریشم در صورت عملی شدن، می‎تواند ایالت سین‏‎کیانگ چین را به واخان بدخشان افغانستان پیوند دهد. نورگل منگل، معاون تکنیکی وزارت فواید عامه، می‎گوید که یک هیات چینایی در چند روز آینده برای گفتگو درباره ساخت این راه، وارد افغانستان می‎شود. او تصریح می‎کند که چین آماده است تا راه ابریشم را احیا کند. افغانستان تلاش می‎ورزد تا راه‎های مواصلاتی، تجارتی و ترانزیتی را بازسازی کند.

به گفته مقام های وزارت فواید عامه، 44 کیلومتر سرک در ولایت بدخشان با کمک مالی بانک جهانی تحت کار است که این سرک بخشی از جاده ابریشم را تشکل می‎دهد. علاوه بر این، قرار است کار ساخت 108 کیلومتر سرک بهارک – اشکاشم که بخشی از جاده ابریشم است با کمک بانک توسعه آسیایی آغاز شود اما گفته می شود بیش از 380 کیلومتر دیگر این سرک با گذشتن از مناطق کوهستانی به مرز چین می رسد که نیاز به هزینه هنگفتی دارد. با این حال، رییس‎جمهور غنی گفت که قرار است بخش باقی مانده این سرک با سرمایه گذاری چین ساخته شود.

در گفتگویی که با رییس‎جمهور چین داشتم، اولین پیشنهاد من برای ساختن راه تاریخی ابریشم بود. این راه ساخته می‌شود و قرار است که یک هیات از کشور چین به افغانستان بیاید تا ساخت راه ابریشم را آغاز کنیم.

حال که چین علاقمندی به احیای جاده ابریشم نشان داده است، کارشناسان بخش اقتصادی نیز نسبت به این اقدام چین خوش‎بین هستند و آن را سبب رشد تجارت و بهبود وضعیت بازار در افغانستان می‎دانند. آرش یونسی، رییس اتاق تجارت و صنایع ولایت بلخ، احیای راه ابریشم را در انکشاف تجارت کشور گام بسیار بزرگ پنداشته و می‎گوید: جذب سرمایه‎گذاران خارجی از جمله کشور چین و تشویق آنها برای سرمایه‎گذاری بیشتر در بخش‎های زیربنایی و تولید در افغانستان، واردات و صادرات مواد اولیه و فراهم شدن سهولت بیشتر با قیمت ارزان‎تر برای تاجران، از مواردی است که با احیای راه ابریشم به میان خواهد آمد.

آگاهان اقتصادی بر این نظر اند که راه ابریشم می‎تواند افغانستان را به چین، هند، آسیای میانه، ترکیه، آذربایجان و حتی کشورهای اروپایی وصل سازد. علاوه بر این، چین می‎تواند با تکنولوژی پیشرفته‎ای که در اختیار دارد در زمان کم و هزینه مناسب با همکاری افغانستان راه ابریشم را برای بهره برداری آماده کند. با توجه به مسیر دشوار این راه که در مناطق کوهستانی واقع شده است، گفته می‎شود که ساخت این مسیر زمانگیر خواهد بود اما از نظر آگاهان اقتصادی، در حال حاضر، چین با داشتن تکنولوژی‎های توانمند سرک‎سازی می‌تواند راه ابریشم را در زمان بسیار کم بسازد.

ظاهر حلیمی، کارشناس اقتصادی، می‎گوید: در صورتی که کشورهای منطقه در احیای جاده ابریشم جدی باشند، ارتباطات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی میان کشورهای منطقه بسیار بهبود می‎یابد: احیای جاده ابریشم می‎تواند فرصت‎های کاری و شغلی در کشورهای منطقه به میان آورده و ارتباطات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بین کشورها را بهبود ببخشد. عملی شدن طرح ساخت این جاده با توجه به امکانات موجود در جهان امروز خیلی سخت نخواهد بود. البته مهم نیست که از همان مسیرهای موجود عبور کند، بلکه می‎تواند مسیرهای آسان‎تر نیز انتخاب شود.

پیشرفت‎های ترانزیتی با ایران

در سفر اخیری که رییس‎جمهور غنی به ایران داشت، طی یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای ایرانی‎اش درمورد موضوعات مختلف معلومات داد. رییس‎جمهور غنی در این کنفرانس تاکید کرد که افغانستان با توجه به موقعیت و ظرفیت‎های جغرافیایی خود می‎تواند به یک منطقه محور ترانزیت و به مرکز تجارت انرژی مبدل شود. رییس‎جمهور غنی گفت که برای ریشه‎کن کردن مواد مخدر نیاز است پیداوار زراعتی افغانستان به بازار جهانی راه یابد و سرمایه‎گذاری برای زراعت عصری در افغانستان صورت گیرد که در این رابطه نیاز به ایجاد مکانیزم راه اساسی از طریق همکاری‎های منطقوی می‎باشد.

همچنان حسن روحانی، رییس‎جمهور ایران، از تفاهم در مورد فعالیت‌های چندجانبه میان ایران و افغانستان با کشورهای هند، چین، ترکمنستان و تمامی کشورهای ساحلی دریای خزر و آسیای میانه به منظور تامین منافع دو کشور و منطقه خبر داد. رییس‎جمهور ایران وعده داد برای آماده‌سازی مسیر ترانزیتی، شرایطی را فراهم می‎کند که با استفاده از این شرایط محصولات زراعتی و معدنی افغانستان به کشورهای هدف صادر شود. به این ترتیب، رییس‎جمهور غنی همکاری ایران را در زمینه ایجاد سیستم ترانزیتی برای افغانستان حیاتی دانست و گفت به زودی کمسیون مشترک اقتصادی و همچنان کمسیون مشترک امنیتی، مشکلات موجود در این زمینه‎ها را به صورت اساسی مورد غور قرار خواهد داد و فرصت‎های همکاری میان دو کشور را بررسی خواهد کرد.

در این نشست خبری حسن روحانی گفت: سفر رییس‎جمهور غنی و هیات همراهش، آغازی برای همکاری‎های وسیع‎تر در زمینه منافع مشترک دو کشور از جمله مسایل اقتصادی، انرژی، صنایع، معادن، تجارت و سرمایه‎‏گذاری‎های اقتصادی، ترانزیت، خط آهن و جاده و همچنان توسعه بنادر جنوبی ایران که بتواند افغانستان و سایر کشورهای شرقی و شمالی را به آب‎های آزاد متصل کند، خواهد بود.

اعمار سرک لته‎بند – سروبی

کار اعمار سرک لته‎بند – سروبی روز 27 حمل به گونه رسمی افتتاح شد و مقام های دولتی این سرک را راه دوم کابل – جلال‎آباد عنوان کردند که می‎تواند در ترانزیت افغانستان و پاکستان سهولت ایجاد کند. احمدضیا مسعود، نماینده فوق‎العاده رییس‎جمهور در امور حکومت‎داری خوب، همراه با برخی مقام های مسوول دیگر افتتاح کار این سرک را یک گامی دیگر در پیشرفت خطوط ترانزیتی کشور خواندند. احمدضیا مسعود انکشاف سرک‎ها را از عمده‎ترین اولویت‎های دولت عنوان کرد و گفت که حکومت وحدت ملی تلاش می‎‏کند سرک‎هایی که مرکز را به ولایات و ولایات را به ولسوالی‎ها و همین طور ولسوالی‎ها را به قریه‎ها وصل می‎سازد، اعمار کند.

سرک‎های ترانزیتی بین کابل و ولایات ما، با کشورهای همسایه ما، از مسوولیت‎های بزرگ حکومت است. طی چند سال آینده سرک‎های زیادی برای وصل شدن ولایات به مرکز و وصل شدن افغانستان با کشورهای همسایه ساخته خواهد شد و بعد از آن اعمار خط آهن برای حکومت اولویت دارد.

احمدضیا مسعود همچنان از سرک سروبی، جبل سراج یاد کرد و گفت که این سرک در حال اعمار شدن است و می‎تواند مشکل عمده ترانزیتی را میان جنوب‎شرق و شمال کشور رفع سازد. سرک سروبی – جبل سراج بدون داخل شدن به کابل، شمال را به جنوب‎شرق کشور وصل می‎کند. مسعود علاوه کرد که دولت در نظر دارد سیستم خط آهن را نیز در کشور ایجاد کند، طوری که خط آهن از شمال کشور به شمال پاکستان کشیده شود و همچنین از ایران به هرات و ولایات شمال وصل شود.

در این برنامه، نورگل منگل، معاون وزارت فواید عامه، توضیح داد که سرک لته‎بند – سروبی می‎تواند راه دومی برای موترهایی باشد که از کابل به جلال‎‏آباد می‎روند. او گفت در این پروژه، 52 کیلومتر سرک با عرض 11 متر و با بودجه 946 ملیون افغانی اعمار می‎گردد که در بخش اول 27 کیلومتر آن کارش آغاز شده است.

در مسیر ماهیپر بنابر ازدحام ترافیک مشکلات زیادی وجود دارد که با اعمار سرک لته‎بند – سروبی به عنوان سرک دوم کابل جلال‎آباد، این مشکلات حل می‎شود. در گذشته این سرک با عرض کم‎تر اعمار شده بود و جوابگوی نیازمندی‎های مردم نبود.

حاجی نوید نوری، رییس شرکت قراردادیی که کار اعمار این سرک را انجام می‎دهد، مشکلات شرکت خود را در قسمت بودجه مطرح کرد و از دولت خواست تا 50 درصد بودجه پرو‍‍ژه را امسال به شرکت قراردادی بدهد تا این سرک را آنها با کیفیت عالی در مدت معاون اعمار کنند. او گفت: خواست ما این است که 50 درصد بودجه را امسال برای ما بدهند و ما این پروژه را با بهترین کیفیت آن به وقت و زمانش به حکومت تحویل می‎دهیم.

ضمن اعمار سرک‎های داخلی، تحولات تازه‎ای در بخش راه‎های ترانزیتی میان افغانستان و کشورهای منطقه در حال اتفاق افتادن است. حال برای افغانستان این فرصت به میان آمده است که با انعقاد توافقنامه‎هایی در زمینه توسعه راه‎های ترانزیتی با کشورهای منطقه، خود را با جهان بیرون وصل کند.

احمد سعیدی