تیروئیدتان پرکار است یا کم کار؟

پوست، درواقع آینه‌ای از مشکلات داخلی است و بسیاری از بیماری‌های سیستمیک تظاهرات پوستی دارند.

وقتی این غده بسیار مهم و حیاتی در بدن کار خود را درست انجام ندهد و در ترشح هورمون‌های خود کم‌کاری یا پرکاری کند، سیستم داخلی بدن به هم‌می‌ریزد و پوست هم از این قاعده مستثنی نیست. گاهی آگاهی نداشتن ما از علایم بیماری‌ها، باعث می‌شود وقت و هزینه زیادی صرف کنیم و بدون گرفتن نتیجه از این مطب به مطب پزشک دیگر برویم. شاید باورتان نشود خارش یا خشکی پوست می‌تواند به علت مشکل تیرویید باشد. گفت‌وگوی ما را با دکتر نیلفروش‌زاده، رییس مرکز تحقیقات پوست و سالک در این باره بخوانید.

آقای دکتر! مشکل تیرویید به متخصص غدد ربط دارد اما گاهی افراد این مشکل خود را هنگام مراجعه به متخصص پوست کشف می کنند. چرا؟

برای اینکه گاهی علت ریزش مو یا خارش پوست و خشکی آن را فقط می‌توان در اختلالات تیرویید جستجو کرد و ما از این طریق به تشخیص تیرویید می?رسیم. بیماری که خارش دارد یا ریزش مو پیدا کرده، باید بداند پزشک برای رسیدن به تشخیص دقیق معمولا شرح‌حال کاملی می‌گیرد و معاینه و آزمایش‌های لازم او را به تشخیص قطعی می‌رساند. با پرسیدن نکات کلیدی از بیمار، حدس و گمان ما به سوی درست هدایت می‌شود و بعد از تشخیص و علت‌یابی، درمان را آغاز می‌کنیم.

اینکه آیا بیمار عدم‌تحمل به گرما دارد؟ دچار کاهش وزن شده است، آیا تپش قلب دارد، و اینکه عادت‌های غذایی‌اش تغییر کرده است یا نه، برای ما مهم است. اگر علت اصلی خارش پوست پیدا و برطرف شود، با کمک متخصص غدد همه بدن از عملکرد نادرست تیرویید نجات می‌یابد اما تا این عامل را نشناسیم، فقط به‌طور موقت به بیمار راه‌حل داده‌ایم.

سلامت: ما ۲ مشکل اصلی با غده تیرویید داریم؛ در کدام حالت تظاهرات پوستی به‌وجود می‌آیند؟ وقتی کم‌کاری می‌کند یا وقتی پرکار می‌شود؟

در هر ۲ حالت. مشکل پرکاری تیرویید (هیپرتیروییدی) بیماری نسبتا شایعی است و بیشتر مردم از آن غافل‌اند یا به تشخیص آن اهمیت چندانی نمی‌دهند. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که تیرویید به هر دلیلی بیش از حد عادی هورمون تولید کند. پرکاری تیرویید بیشتر در سنین ۲۰ تا۴۰ سالگی رخ می‌دهد و زنان بیش از مردان دچار آن می‌شوند. در پرکاری تیرویید، کم‌پشتی وسیع موهای سر و ریزش مو دیده می‌شود و حتی در مواردی، موهای زیر بغل هم کاهش می‌یابد. علایم آن کاهش وزن زیاد با وجود تغذیه طبیعی، لرزش دست‌ها، تپش قلب، عصبانیت و تغییرات پوست‌و‌مو است. ۲ مورد از شایع‌ترین نشانه‌هایی که در پرکاری تیرویید دیده می‌شود، خارش و ریزش مو است.

در این بیماری به‌طور کلی پوست گرم، مرطوب و نرم است ولی حالت تحلیل‌رفته و نازک‌شده ندارد. در بررسی پوست سر، موها نازک و نرم هستند و نازک‌شدگی گسترده موها و تغییرات ناخن از جمله جدا شدن ناخن یا ناخن چکشی می‌تواند مشاهده شود. در بعضی مناطق پوست، ممکن است تیرگی وجود داشته باشد و در موارد شدید این تیرگی گسترده خواهد شد. تعریق بیش از حد، گرگرفتگی و قرمزی کف دست معمولا در افراد دچار پرکاری تیرویید مشاهده می‌شود. در مردان، به دلیل افزایش ثانویه استروژن، احتمال بزرگی سینه (ژنیکوماستی) وجود دارد.

سلامت: آیا رنگ پریدگی پوست هم در بیماران تیروییدی دیده می شود؟

بله، در بیماران دچار کم‌کاری‌تیرویید یا هیپوتیروییدی، تغییرات پوستی به‌صورت پوست خشن، ‌خشک و سرد و رنگ‌پریده است. گاهی پوست متورم است که ناشی از ادم سلولی حاصل از این بیماری است. در بعضی بیماران تغییررنگ پوست و زردشدن پوست رخ می‌‌دهد و عروق پوست بسیار شکننده می‌شوند. پوسته‌پوسته شدن کف دست و پا نیز در تعدادی از بیماران رخ می‌دهد. موها، خشن و شکننده و عروسکی می‌شود و رشد آنها به آهستگی رخ می‌دهد که به‌دلیل افزایش فاز تلوژن یا استراحت موهاست. ریزش موی ابرو به‌خصوص در ناحیه یک‌سوم خارج ابرو ممکن است دیده شود. از طرفی ناخن‌ها نازک و شکننده می‌شوند و رشد کمی دارند.

سلامت: به‌نظر می‌رسد مبتلایان به مختل شدن کار تیرویید، قبل از بروز مشکلات پوستی‌ به دلایل دیگر مسایل، تحت‌بررسی و درمان قرار می‌گیرند و مشکل پوستی شان هم رو‌به‌راه می‌شود. درست است؟

همیشه این‌طور نیست که با برطرف شدن علت زمینه‌‌ای، بیماری پوستی هم بهبود پیدا کند. بیشتر اوقات لازم است علاوه بر مراجعه به متخصص داخلی، برای درمان مشکلات پوستی، به متخصص پوست هم مراجعه کرد. مثلا وقتی کسی با علامت خارش به پزشک مراجعه می‌کند، در ذهن پزشک متخصص علل فراوانی برای ایجاد این مشکل به وجود می‌آید و برای رد بیماری‌هایی ‌مثل هپاتیت C، بیماری‌های انسدادی کبد، نارسایی کلیه، کم‌کاری یا پرکاری تیرویید، کم‌خونی فقرآهن، پرخونی، برخی سرطان‌های خون مثل لوسمی و لنفوم (به‌خصوص لنفوم هوچکین)، میلوما، سرطان‌های داخلی، انگل‌های روده‌ای، ام‌‌اس، ایدز و برخی بیماری‌های اعصاب و روان، باید همه جوانب را بسنجد. شما با دادن شرح‌حال کامل از خود می‌توانید به او در تشخیص بهتر کمک کنید.

مثلا دیابت به عنوان یکی از علل داخلی خارش مطرح می‌‌شود اما بیشتر افراد مبتلا به دیابت خارش ندارند. گاهی بیمار در اثر خارش با خاراندن صدمه زیادی به پوست خود می‌زند یا مشکل ریزش موهایش در وضعیت جدی قرار دارد که در این صورت هم به درمان متخصص پوست نیاز دارد.