آریانا نیوز: ایندین اکسپرس در مقاله‌ای با عنوان خلیج در سیاست خارجه، به نقد و بررسی سیاست خارجه هند در قبال کشورهای حوزه خلیج فارس پرداخت…
ایندین اکسپرس در مقاله‌ای با عنوان خلیج در سیاست خارجه، به نقد و بررسی سیاست خارجه هند در قبال کشورهای حوزه خلیج فارس پرداخت و نوشت: هند با ارجحیت دادن به ایران نسبت به جهان عرب منافع خود را زیر پا می‌گذارد.
راجا موهان ، نویسنده این مقاله و رییس موسسه مطالعات جنوب آسیا در پوهنتون ملی سنگاپور و نویسنده مهمان ویبسایت ایندین اکسپرس در امور بین‌الملل نوشت: فارغ از رسم دیرینه درگیری لفظی با پاکستان که همه ساله برگزار می‌شود، سوشما سواراج، وزیر امور خارجه هند، اقامت دپلوماتیک بسیار ثمربخشی در نیویارک داشت. او این بار با تعداد بیشتری از رهبران خارجی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل دیدار کرد. از چت گرین، وزیر امور خارجه آنتیگوآ و باربودا گرفته تا وانگ ئی، وزیر امور خارجه چین.
اما جای یک دیدار خالی بود و آن دیدار سالانه با سران سازمان همکاری خلیج متشکل از بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده‌ی عربی، در مقر سازمان ملل. این کمبود از آن‌جا تأسف برانگیز است که تقابل عرب‌های خلیج با ایران یکی از مهمترین مسایل امنیت بین‌الملل است که در نشست امسال سازمان ملل مطرح بود. مسئله‌ای که به زعم بسیاری مهمترین چالش امنیتی منطقوی برای هند نیز است. در چنین شرایطی جای خالی دیدار با شورای همکاری خلیج یک غیبت بزرگ محسوب می‌شود، به‌خصوص در شرایطی که سواراج زمان بسیاری را صرف گفتگو در خصوص وضعیت خلیج با جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، کرد.
اینکه مسئله امنیت خلیج به ندرت در دهلی مورد بحث قرار می‌گیرد، به هیچ وجه از اهمیت موضوع نمی‌کاهد. فراموش نکنیم توافق هستوی ۲۰۱۵ میان ایران و امریکا که توسط دونالد ترمپ، رییس جمهور ایالات متحده، لغو شد موضوع داغ مباحث در هفته‌ی اول مجمع عمومی سازمان ملل در سال جاری بوده است. این توافق همچنین موضوع اصلی نشست امسال شورای امنیت سازمان ملل بوده است. اختلافات امریکا با مهمترین متحدین اروپایی‌اش در خصوص ایران چشمگیر است و کاملاً علنی شده است، اگرچه اختلافات واشینگتن با روسیه و چین در این خصوص موضوع جدیدی نیست.
دهلی نیز کاملاً از مخالفت عمیق کشورهای عرب حاشیه خلیج از توافق بارک اوباما، رییس جمهور پیشین امریکا با ایران آگاه است و بخش‌های مهمی از منطقه از تصمیم ترمپ برای خروج از توافق استقبال کرده‌اند. هیئت هندی اعزامی به نیویارک بی‌تردید متوجه رویداد بسیار مهمی که برای نخستین بار در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل رخ داد شدند و آن نشست وزیر امور خارجه امریکا با وزرای امور خارجه هشت کشور عربی شامل ۶ کشور شورای همکاری خلیج فارس به همراه مصر و اردن بود. پس از این نشست، وزرات امور خارجه امریکا اعلام کرد تمامی طرف‌های حاضر در نشست در خصوص نیاز به مقابله با تهدیدات ایران برای منطقه و امریکا اتفاق نظر داشتند. در اعلامیه این وزارتخانه همچنین آمده است وزرای حاضر در نشست، مذاکرات سازنده‌ای در خصوص تشکیل سازوکاری موسوم به اتحادیه راهبردی خاورمیانه با هدف ارتقای امنیت و ثبات در منطقه داشته‌اند.
از نظر منتقدین اتحاد مذکور را می‌توان به نوعی ناتوی عرب یا به گفته بعضی دیگر پویش اهل سنت نامید برای رویارویی با تهدیداتی که تشکیل هلال شیعی به رهبری ایران خاورمیانه خواهد داشت. این سازمان جدید که به احتمال زیاد از جَنیوری آغاز به کار خواهد کرد احتمالاً در صدد تثبیت نظام نوین تحریم‌های گسترده امریکا علیه ایران که از نووِمبر آغاز خواهد شد نیز بر خواهد آمد.
البته برخی صاحبنظران، با عنایت به اختلافات کشورهای عربی حوزه خلیج، تشکیل ایتلاف راهبردی خاورمیانه را امری دشوار و حفظ این ایتلاف را امری دشوارتر توصیف کرده‌اند. اما امید واشینگتن این است که ایتلاف منطقوی اعراب در کنار فشارهای مالی، ایران را به زانو درآورده و وادار به تغییر رفتار کند. از نظر منتقدین چنین اقدامی به معنای واقعی تعقیب هدف تغییر رژیم در ایران است.
مسأله در اینجا این نیست که هند سازوکار جدید منطقه خلیج را همراهی کند یا حتی به رسمیت بشناسد. بلکه سؤال پیش روی دستگاه سیاست خارجه هند این است که رویکرد این کشور در قبال تحولات سریع منطقه خلیج چه باید باشد. منطقه ای اهمیت اقتصادی و سیاسی آن برای هند با هیچ منطقه ای قابل قیاس نیست. مشکل دقیقاً این جاست که هند در رویارویی با این مسأله تنها یک وجه از آن را می‌بیند و آن موضع امریکا در قبال مسأله است، اما به وجه دیگر آنکه موضع اعراب است توجهی نمی‌کند.
طی دو دهه گذشته هند توانسته عامل ایران را مدیریت کرده و خواسته خود را که توسعه‌ی روابط با امریکا بوده است پیش ببرد. رویکرد هند در قبال توسعه هستوی ایران تبدیل به مسئله‌ای مهم در روابط دهلی-واشینگتن شده است. تفکر سنتی در دولت هند آن بوده است که این کشور باید برای ایران در مقابل امریکا بایستد. اما گروه اندکی از واقع‌گرایان که البته تاکنون پیروز هم بوده‌اند مصرانه معتقدند هند باید منافع هستوی خود را به منافع هستوی ایران ارجحیت دهد. نقطه پیروزی این واقع‌گرایان عقب‌نشینی ایران در توافق هستوی با دولت اوباما بود. حال ترمپ معتقد است این توافق به اندازه کافی خوب نیست. اما دیگر کشورهای دنیا با او مخالفند، اگرچه رییس جمهور امریکا معتقد است ایران برای توافق هستوی جدید به میز مذاکره با امریکا باز خواهد گشت. تا آن زمان، دهلی از توانایی لازم برای دفع اثرات تحریم‌های امریکای بر اقتصاد خود برخوردار خواهد بود.
آنچه در رویکرد هند عاری از واقع‌گرایی می‌نماید، نقش‌آفرینی در تنش‌ها بین کشورهای خلیج و ایران است. بسیاری در خاورمیانه در عجبند که چرا با وجود تمام منافعی که هند در گرو کشورهای عربی حوزه خلیج دارد– از جمله تجارت، انرژی، درآمد حاصل از نیروی کار مقیم خارج و همکاری‌های ضدتروریستی – همچنان به تهران متمایل است.
ایندین اکسپرس در پایان نوشت: موضوع تأسف‌برانگیز دیگر این است که هند، که دایماً پاکستان را که از هر فرصتی برای بی‌ثبات کردن شبه‌قاره استفاده می‌کند سرزنش می‌کند، چطور در مقابل تلاش ایران برای زیر و رو کردن نظم سیاسی کشورهای عربی منطقه تا به حال هیچ موضع‌گیری‌ای نداشته است. امروز که توفان در منطقه خلیج در راه است، دهلی نمی‌تواند ترس روزافزون جهان عرب از ایران و انتظار آن‌ها از هند برای تفاهم سیاسی را نادیده بگیرد.
