لایق اداره ی ولایت کنر چه کسی است؟

در ادامه مباحث افغانستان شناسی و پیشنهاد برای تعیین والی ها، به ولایتی رسیدیم که طی سالهای گذشته همیشه آماج حملات راکتی همسایه ی برادر پاکستان بوده است.

البته ولایت کنر فقط از حملات راکتی پاکستان در عذاب نیست بلکه همیشه از بی مهری مقامات کابل و مسوولان دولتی هم رنج برده اند. نبود برق، افزایش ناامنی، عدم پیشرفت پروژه های بازسازی و … مواردی است که حتما باید والی و مسوولان جدید به آن اهتمام داشته باشند.

ولايت کنر

کنر يکى از ولايات کوهستانى افغانستان است، که در شرق کشور موقعيت دارد و روى خط ٣٥ درجه، ٠٠ دقيقه و ٠٠ ثانيه عرض البلد شمالى قرار دارد، طرف شمال آن نورستان شرقى، در جنوب آن ولايت ننگرهار، در غرب آن ولايت لغمان و در شرق آن ايجنسى هاى مومند و باجور آن سوى خط ديورند موقعيت دارد که در آن اقوام مومند قبايلى و سالارزى زندگى ميکنند.

کنر يک کلمه نورستانى، به اساس کتاب بنام ” کنر باستان و فعلى” است که معنى آن دره زيتون ميباشد.

کنر در زمانه هاى قديم، تحت حکمرانى ولايت ننگرهار بوده که در دوره شاهى سال ١٣٤٤ هجرى به سطح ولايت ارتقا کرد که اکنون داراى ١٥ واحد ادارى بشمول اسعد آباد مرکز اين ولايت ولسوالى هاى: کنر خاص، نورگل، څوکى، نرنگ، سرکانو، مروره، شيگل، دانگام، آسمار، غازى آباد، نارى، وته پور، مانوگى و چپه دره ميباشند. کنر داراى ١٣ قوم بزرگ است که در آن اقوام ساپى، سالارزى، مشوانى، شينوارى، ماموند، ترکانى، الکوزى، مومند، بزرگخيل، ملاگورى، سرکانى، گجر و کوهستانى زندگى ميکنند.

کلتور:

تلاش هاى فرهنگى در کنر، در اوايل از سوى اتحاديه فرهنگى و ادبى رسا بطور غير رسمى در وقت حاکميت طالبان آغاز شده است که اتحاديه ياد شده بطور رسمى فعاليت هاى خود را در سال ١٣٨٠ هجرى آغاز کرد که در آن فرهنگيان، نويسنده گان، علاقه مندان ادب و شاعران همه مناطق کنر در آن باهم يکجا شدند که بعد از آن اتحاديه هاى ديگر بنام هاى اتحاديه ادبى و فرهنگى اخلاص، اتحاديه جوانان باسواد، اتحاديه اصلاحى جوانان و اتحاديه ادبى شپول فعاليت ميکنند، که اکنون حدود ١٨ اتحاديه ادبى و فرهنگى در مرکز و ولسوالى هاى اين ولايت فعاليت دارند که هر يکى از آنها براى پيشرفت جوانان و اصلاح جامعه کار ميکنند، يک مشاعره بنام د کنړ سيند نيز از چهار سال گذشته بدينسو فعاليت هاى خود را آغاز کرده اند که در آن شاعران و فرهنگيان ولايات زياد کشور و آن سوى خط ديورند، اشتراک ميکنند.

دو کتابخانه دولتى نيز در کنر که کارهاى خود را در چوکات رياست اطلاعات و فرهنگ، به پيش ميبرند، وجود دارد که شمارى زيادى از علاقه مندان مطالعه، به آنجا ميروند که برعلاوه اين دو کتابخانه ١٦ کتاب فروشى ديگر نيز موجود است که به وقت معين مجلات و کتاب هاى جديد الچاپ در آنجا پيدا ميشود، کنر اثارى باستانى زياد دارد، اما موزيم نگهدارى آن وجود ندارد.

هفت مرکز آموزش زبان انگليسى نيز در کنر وجود دارد که يکى از آنها تنها براى دختران تدريس ميکند، برعلاوه آن ٨ مرکز آموزشى کمپيوتر، سه کلپ تکواندو و سه کلپ زيبايى اندام موجود اند.

مردم کنر با موسيقى علاقه دارد، اما به هنرمند احترام خاص قايل نيستند، پس به همين دليل است که کدام گروپ هنرمندان در کنر وجود ندارد و هنرمندان را در اوقات خوشى هاى عروسى از ننگرهار ميبرند، تنها روز هاى عيد سعيد فطر و عيد الاضحى، بطور مراسم ساده تجليل ميکنند.

مشاهير:

ولايت کنر اشخاص مهم سياسى، عملى و اجتماعى را در اغوش خود پرورنده است و کدرهاى زياد را به کشور، از جانب هنر و ادب عرضه داشته که شمارى از آنها قرار ذيل اند، علامه سيد جمال الدين افغان، سید شمس الدین مجروح، سید بهاوالدین مجروح، کشمیر خان، میرزمان خان، پروفیسر رسول امین، وکیل عبدالخالق اخلاص، سلطان محمدخان، ملک محمدزرین، وحیدالله سباوون، شيخ جمیل الرحمن، مولوى نورجلال، سیدمحمود پاچا، مستوره شال، وکیل محمدهاشم، محکم خان، وکیل غلام محمد، جلاله خان، شاه محمود میاخيل، پوهاند رازقى نړيوال، گل نبى صافى، شمس الهدا شمس، مولوى محمدهاشم منیب، مولوى شهزاده شاهد، حاجى سخى مشوانی، صالح محمد صالح، رفیع الله حیدرى، محمد امین، گلهار جلال، وژمه صافى، شجاع الملک جلاله، محمدروزى، داود جنبش، وکیل صدیق، فرید ماموندزی، جنرال سردار باجوری، عبدالکبیر ستوری، عبدالله غمخور، عبدالرشید جلیلى، صاحب حق، عبدالهادى خلیلزی، میراعظم گجروال، جانداد، صاحب الرحمن و مفتاح الدین صافی.

زراعت:

کنر يک ولایت کوهستانی است و برای زراعت زمین هاى بسیار اندک دارد وکوهای آن دارای جنگلات بی مانند چهارتراش در سطح کشوراست،بر علاوه آن جنگلات زیتون، بلوط ودیگر چوب های سوخت را نیز دارد، در پهلوی آن کوهای کنر با درخت های میوه دار مثل گورگوری،تیتاقی،شینی، چهارمغز واملوک سیاه پوشیده شده است، که حاصلات میوه آن در سال یکبار میباشد. در زمین های هموار کنر جواری،گندم،جو وشالی کاشته میشود، که ضرورت مردم کنر را پوره کرده نمیتواند وبسیاری مردم آن مصروف مالداری وتجارت اند.

معادن:

در پهلوی جنگلات طبعی در کنر معادن نیز وجود دارد، که درولسوالی های پیچ دره (مانوگی وچپ دره) معادن بسیار سنگ های قیمتی(بیروچ) وجود دارد،که هرکس خود سرانه وغیر قانونی آنرا استخراج کرده وبه کشورهای خارجی قاچاق میکند. در ولسوالی خاص کنر وسرکانو معادن دیگر سنگ های قیمتی (گرومایت) نیز وجود دارد، که در ساختن آهن از آن کار گرفته میشود، واین هم بشکل قاچاق استخراج میشود ومعادن سنگ های شگوگل ومرمر نیز وجود دارد.

صنايع دستى:

در کنر صنایع دستی بسیار ساخته نمیشود، بسیار اندک مردم در سال های گذشته از پشم حیوانات گیلم می بافتند، که حال این رواج نیز از بین رفته است وتنها صنایع دستی که در کنر ساخته میشود،آن صنایع دستی آهنگران مثل چاقو،داس،تبر وغیره میباشد.

ورزش:

ورزش از زمانه قديم در کنر رواج دارد، اما ورزش هاى بين المللى و عصرى، جلو ورزش هاى قديم را گرفته اند. ورزش هاى قديم کنر خوسى، سنگ پرتابى، توپ دنده، خرگى، دمى کردن (دمى کول) واليبال فوتبال و آببازى بودند که حالا نيز در قريه جات صورت مگيرند، اما در اين اواخر بازى کرکت پيشرفت زيادى داشته که نسبت به ورزش هاى ديگر، علاقه مندان زياد دارند و حکومت نيز به آن توجه خاص ميکند، برعلاوه اين بازى ها سه کلپ تکواندو، سه کلپ زيبايى اندام و يک کلپ بوکس (مشت زنى) وجود دارد.

تقسیمات اداری ولایت کنر به شرح زیر می باشد.

ولسوالی اسدآباد شاروالی و مرکز ولايت

ولسوالی مرور { مروره }

ولسوالی بر کنر

ولسوالی ناری

ولسوالی دانگام

ولسولی کامديش

ولسوالی برک متال

ولسوالی واما

ولسوالی وايگل

ولسوالی چپه‌دره

ولسوالی دره پيچ

ولسوالی نرنگ

ولسوالی چوکی

ولسوالی نورگل

ولسوالی خاص کنر

ولسوالی سرکانی

اسدآباد شهری کوچک در افغانستان و مرکز ولایت کنر است. نام قدیم آن چغان‌سرای است و بابر از آن به عنوان روستایی در مرز کافرستان نام برده است. کسانی که جمال‌الدین اسدآبادی را افغانستانی می‌دانند، او را زاده این روستا می‌دانند.