تحليلِ تقرّر هاي اخيرپادشاه عربستان

آریانا نیوز: روزنامه الاخبار لبنان، طی راپوری تقرّر هاي اخير پادشاه عربستان را مورد تحلیل قرار داده است.

خليل کوثراني، در راپوري در روزنامه الاخبار، با عنوان جنگ قدرت در عربستان: کودتاي آل سلمان نزديک است! نوشت:

فرمان ها و احکامي که سلمان پادشان عربستان سعودي روز شنبه صادر کرد از چهل عدد فراتر رفت و بحث و جدل زيادي در بين تحليلگران به وجود آورد. در حالي که رسانه هاي رسمي عربستان تلاش کردند توجه مردم اين کشور را به فرمان از سرگيري پرداخت پاداش ها به کارمندان جلب کنند که به علت بحران سقوط قيمت تیل حذف شده بود، توجه ناظران به تقرّر هاي جديد و مفهوم آن با توجه به نبرد جناح ها در داخل خاندان حاکم بر عربستان جلب شد.

محمدبن سلمان جانشين وليعهد عربستان روز شنبه بلندترين گام را در روند محاصره کردن محمد بن نايف وليعهد اين کشور برداشت که تلاش جديدي براي قطع مسير بر تخت نشستن او به شمار مي رود، مسيري که هر دو محمد (محمد بن سلمان و محمد بن نايف) مي‌دانند از واشنگتن پايتخت امریکا مي‌گذرد.

به نظر مي رسد محمد بن سلمان بر کنار زدن هر مانعي از پيش پاي خود اصرار دارد در حالي که محمد بن نايف در برابر فرمان هاي ملک سلمان تاکنون ساکت مانده است. تا يکشنبه شب، محمد بن نايف هيچ واکنشي به فرمان هاي جديد نشان نداد در حالي که مسئوليت او توضيح دادن درباره تصميم گيري هاي حساس در عربستان است. محمد بن نايف پيش از اين در تشريح آنچه که چشم انداز ٢٠٣٠ ناميده شد، محمد بن سلمان را بازوي من و برادر من و دست راست من توصيف کرده بود تا به اين ترتيب از جايگاه بن سلمان بکاهد و او را در نقش معاون خود – نه بيشتر – نشان دهد.

فرمان هاي پادشاهي که به گفته کساني که از امور خاندان حاکم بر عربستان مطلع هستند، محمد بن سلمان با استفاده از مهر پدرش صادر کرده است، شامل تعين خالد بن سلمان فرزند پادشاه من‌حیث سفير عربستان سعودي در امریکا مي‌شود. اين تصميم، تمايل مهار نشدني محمد بن سلمان را براي بهبود شرايط معرفي خود در محافل امریکايي من‌حیث جانشين پدرش نشان مي دهد به ويژه که راپور هاي متعدد نهادهاي امریکايي نشان داد محافل تصميم گيرنده در واشنگتن تصميم نهايي را درباره انتخاب يکي از دو محمد اتخاذ نکرده اند و برخي از اين راپور ها نيز نشان دهنده تمايل امریکايي ها به محمد بن نايف است زيرا او تجربه گسترده اي دارد و امریکايي ها نيز تجربه کار با او را به ويژه در دوسیه جنگ عليه تروريزم دارند.

شايد ديدار اخير محمد بن سلمان با دونالد ترمپ رییس جمهور امریکا، به بن سلمان اشتياق بيشتري براي بهره برداري از روابط نزديک با امریکايي ها داده است چرا که اين شاهزاده جوان در اين ديدار شاهد آماده گي ترمپ براي شنيدن سخنان خود و همکاري با او در دوسیه هاي کلان در منطقه بود. به اين ترتيب بن سلمان اين ديدار را فرصتي براي ايجاد خط ارتباط دایمي و ايمن با امریکايي ها دانست که مي توان براي حفظ تماس مستقيم با واشنگتن به آن اعتماد کرد تا شايد بتواند با کمک آن از بن نايف عبور کند و او را از مسير بلندپروازي هايش کنار بزند.

خالد بن سلمان (متولد ١٩٨٥) برادر محمد بن سلمان انتخاب شد تا به رغم سن پايين و نداشتن تجربه سياسي يا ديپلماتيک، جايگزين عبدالله بن فيصل آل سعود سفير کنوني عربستان در امریکا شود. او به اين ترتيب جوان ترين مقام سعودي است که براي چنين سمتي انتخاب مي شود. خالد بن سلمان، ستوان پیلوت در نيروي هوايي عربستان است که در جنگ يمن و ایتلاف بين المللي عليه داعش اشتراک کرده است. او در سال ٢٠٠٩ دوره پیلوتي نظامي را در ايالت ميسيسيپي امریکا به پايان رساند و پيش از آن نيز در فاکولته هوايي فيصل در رياض دوره ديده بود.

محمد بن سلمان به آنچه در بالا ذکر شد اکتفا نکرد. دور زدن پسر کاکایش محمد بن نايف در روز شنبه به جنگي تمام عيار شبيه بود که دامنه آن به دستگاه هاي امنیتی و تیل و همچنين امنيت داخلي گسترش يافت که آخرين پايگاه محمد بن نايف و تنها دوسیه باقي مانده در دست او به شمار مي رود. بن سلمان به اختياراتي که بن نايف من‌حیث وزير کشور و رییس موسسه تازه تأسيس شوراي امور سياسي و امنيتي از آن برخوردار بود حمله ور شد و موسسه اي رقيب به نام امنيت ملي ايجاد کرد که به طور مستقيم به دربار ارتباط دارد. بن سلمان به منظور محدود کردن نقش بن نايف و کاستن از اختيارات و نفوذ او در عربستان، محمد الغفيلي را من‌حیث مشاور امنيت ملي با رتبه ممتاز منصوب کرد.

محمد بن سلمان در گامي که اهميت آن کمتر نيست تصميم گرفت احمد عسيري سخنگوي ایتلاف متجاوزان به يمن را که نزديک ترين و وفادارترين شخص به او محسوب مي شود به جاي سرفرقه يوسف الادريسي من‌حیث معاون رییس امنیت ملی عربستان منصوب کند که حساس ترين دستگاه براي تضمين وفاداري محسوب مي شود. محمد بن سلمان در مسير آزردن محمد بن نايف و رقابت با او تا جايي پيش رفت که برادرزاده اش احمد بن فهد بن سلمان را که پيش از اين مشاور سفارت عربستان در لندن بود من‌حیث معاون سعود بن نايف بن عبدالعزيز امير منطقه الشرقيه که برادر کلان تر محمد بن نايف است منصوب کرد.

در دوسیه تیل نيز جناح ملک سلمان کنترول مراکز تصميم گيري درباره بخش تیل را از طريق ايجاد وزارتخانه اي به نام وزارت امور انرژي به دست گرفت و شاهزاده عبدالعزيز بن سلمان فرزند ديگر پادشاه را من‌حیث وزير در اين وزارتخانه منصوب کرد. تفاوت عبدالعزيز با برادرش خالد در اين است که او تجربيات گسترده اي در بخش تیل دارد. با اختراع اين وزارتخانه و سپردن آن به عبدالعزيز، پلان تجميع اختيارات و سمت ها و مراکز تصميم گيري حکومتي در دست خانواده کوچک سلمان بن عبدالعزيز، تکميل شد.

اين تصميم گيري ها، رويکرد جناح سلمان را برملا کرد که براي تقسيم سمت ها، ميزان نزديک بودن به پادشاه کنوني يا ارتباط خانوادگي با او يا وفاداري به شخص محمد بن سلمان را ملاک قرار مي دهد که عاملي تعين کننده در انتخاب صاحب منصبان است در حالي که قبلاً تقرّر ها به گونه اي صورت مي گرفت که جلب رضايت اکثريت فرزندان عبدالعزيز بنيانگذار حکومت سعودي را مدنظر داشت. به نظر مي رسد جناح سلمان در روند سيطره انحصاري بر سمت هاي مهم، از به حرکت در آمدن ساير جناح ها از فرزندان عبدالعزيز و نواده گان او نگراني ندارد و اصرار دارد آنان را از وجود هر فرصتي براي تصاحب ميراث عبدالعزيز مأيوس کند.

موسم جديد کودتاي سفيد بن سلمان عليه بن نايف با انفجار بمبي دودزا براي منحرف کردن نگاه ها، از طريق صدور چندين فرمان عوام فريبانه همراه بود که توجه رسانه ها را به خود جلب کرد. مهم ترين فرمان، برقراري مجدد پاداش و مزاياي مالي کارمندان دولت و بازگشت به زمان پيش از لغو آن در چند ماه قبل و پرداخت دو ماه معاش به نظامياني بود که در عمل در تجاوز به يمن اشتراک دارند.

پيش از اين فرمان ها، محمد بن سلمان با ديويد اگناتيوس روزنامه نگار امریکايي واشنگتن پست که دوست خاندان سعودي به شمار مي رود مصاحبه کرد. اين مصاحبه هشداري برنامه ريزي شده بود که بن سلمان به بن نايف داد و در آن خود را من‌حیث تنها حکمران در عربستان به تصوير کشيد. پس از اين مصاحبه، فرمان هاي اخير صادر شد و خط بطلان بر اين برداشت اگناتيوس کشيد که فرضيه وجود تنش سياسي (بين بن نايف و بن سلمان) وجود خارجي ندارد.

جالب ترين ماجرا در اين ميان، فرمان پادشاه سعودي براي برکناري خالد العرج وزير خدمات شهري و سپردن او به دست بازجويان بر اساس راپوري بود که رییس اداره ملي مبارزه با فساد ارایه کرده بود. اما اتهام العرج اين بود که يکي از پسران خود به نام عبدالله العرج را در سمتي دولتي به کار گماشته است!