بت های بامیان هم قربانی قوم گرایی هستند!

هیجده سال پیش در چنین روزهایی، مجسمه های بودا که شناسنامه توریستی و تاریخی کشور محسوب می شدند، به دست طالبان متعصب پاکستانی تخریب شدند.

طالبان علیرغم اصرار جامعه جهانی مبنی بر مدارا با مجسمه های بی جان بودا در بامیان، به تاریخ 11 مارچ سال 2001 با آتشباری سنگین بر مجسمه های بودا، دو مجسمه عظیم بودا در بامیان را تخریب کردند. دلیل ارایه شده از سوی طالبان این بود که وجود بت ها را نشانه شرک می دانستند و در قلمرو حاکمیتی که آنان سلطه داشتند، نمی خواستند، مظهر شرک و کفر وجود داشته باشد.

در واقع طالبان با تخریب تندیس های بامیان اثبات کردند که فاقد هویت ملی می باشند. زیرا آنها طلبه هایی بودند که در سالهای جنگ در اردوگاه ها مهاجرین در حالتی بی وطنی و بعد زیر تاثیر مدرسه های افراطی و با هویت مذهبی پاکستانی پرورش یافته بودند. برای آنها نابودی سمبول های ملی هیچ مفهومی نداشت. آنها از فرماندهان خود ( آی.اس.آی) یک چیز را آموختند، که باید همه جا علیه بی دینی به پا خاست و نشانه های را که دین را سست می سازد از بین برد.

بر این باور مجسمه ها و تمام آثار بودایی موزیم کابل ضربه دید و مجسمه های هرات کار استاد مشعل شکسته است. به گفته الیور روای فرانسوی بت های بامیان قربانی تعصب افراطی مذهبی طالبان شد که نشان دهند تسلط وهابیت بر اندیشه طالبان است!

بت بزرگ بامیان که بزرگ ترین تندیس در جهان ثبت گردیده بود، ۵٣ متر ارتفاع داشت و صلصال نام داشت. بت کوچک که به نام شمشال یاد می گردید ٣۵ متر ارتفاع داشت. بت های کوچکتر دیگری نیز در دل کوه در اطراف آنها تراشیده شده بودند که همچنان از عهد کوشانیان بر جا مانده بودند.

به هر حال طالبان کردند آنچه را که نمی بایست می کردند. اما سوال اینجا است که چرا برای ترمیم بودا که احیای سرمایه ملی افغانستان می باشد، تلاشی صورت نگرفت. از زمان انهدام اين دو مجسمه آنچنان که نياز بود، کار نشده است. صرفا تپه اطراف يک بودا از طرف یونسکو (سازمان فرهنگى ملل متحد) و تمويل جاپان و آلمان تحکيم بندى شده است.

این نشان می دهد که يا کشور هاى کمک کننده بدان توجه نکرده اند يا اينکه دولت ما در این زمينه کوتاهى مى کند. مسوولین زیر ربط می گویند: تاکنون دولت و کشورهاى کمک کننده به توافق نرسيده که آيا اين دو اثر دوران بوديزم ترميم مي شود يا خير! با این توضیح که تصمیماتی درباره تحکیم بندی این مجسمه ها گرفته شده، اما در مورد بازسازى و احياى مجدد اين مجسمه ها هیچ تعهدی صورت نگرفته است.

مقامات وزارت اطلاعات و فرهنگ دولت کرزی مدعی بودند که نوسازی بودا کار درستی نبوده و قدامت تاریخی آنرا خدشه دار مي سازد و از نگاه هنری نیز قابل پسند نمی باشد و به آن نوسازی گفته می شود. هرچند متخصصات آلمان، فرانسه و جاپان پیش از این گفته بودند در صورتى که پنجاه درصد پارچه ها و مواد فرو افتاده این مجسمه ها تکميل شده باشد، می توان آنها را دوباره به شکل سابق بازسازى کرد.

این متخصصان گفته بودند: برای بازسازی مجسمه‌ها باید از روش‌های سنتی مرمت آثار باستانی تا آخرین دستاوردهای کامپیوتری استفاده کرد.به عقیده کارشناسان می‌توان استخوان‌‌بندی هر پیکره را با سیلیسیوم از نو ساخت و سپس نمایه آن را با قطعات بازمانده از مجسمه‌های اصلی پر کرد یعنی از هر مجسمه یک مدل سه بعدی ساخته شود که قطعات کنده شده را در مکان اصلی آنها نشان دهد که البته لازمه این بازسازی تاسیس یک کارگاه بزرگ در دره بامیان می باشد.

همچنین هفت سال پيش، ياماگاتا هنرمند جاپانى، براى بازسازى پيكره هاى بودا از جاپانى ها پول جمع آورى مي كرد و تصميم داشت كه تصاوير دو بودا را با پرتاب اشعه ليزر در همان جاى که قرار دارند؛ انعکاس بدهد. اين هنرمند مي خواست سلسله اى از تصاوير را روى صخره هاى تپه باميان با چهارده سيستم ليزر بتاباند كه علاوه بر مجسم شدن تصوير دو پيکره، انرژى برق براى مردم محل نيز توليد مي شد، اما با این طرح موافقت نشد.

اما چرا کار ترمیم این آبدات تاریخی اینقدر با تاخیر صورت می گیرد، باشندگان بامیان آن را به قوم گرایی مربوط می دانند و می گویند: همانطورى که در بخش هاى ديگر باميان توجه نشده، در مورد بازسازى مجسمه هاى بودا نيز بى اعتنايى شده است.

باشندگان و مسوولین ولایت بامیان به این باورند که دست هایی وجود داشته و دارند که به دلیل داشتن تعصب، نمی خواهند مجسمه های بودا در بامیان ترمیم شوند.

با ترمیم مجسمه های بودای بامیان، این ولایت یک بار دیگرشهره جهان خواهد شد. به همین دلیل بعضی دستهای پنهان در درون دولت نمی خواهند ولایت بامیان که متعلق به یک قوم خاص است، شهرت جهانی اش را حفظ کند. لذا باید گفت: مهمترین علت ترمیم نشدن بت های بامیان موضوع قوم گرایی است.

دلیل این سخن هم این بود که با وجود اینکه ولایت بامیان امن ترین ولایتها درافغانستان است، ولی باشندگان مرکز این ولایت تاکنون ازداشتن برق دولتی، آب صحی آشامیدنی ودیگر خدمات شهری محروم اند وبسیاری ازمردم آن در مغاره ها زندگی می کنند، مهاجرین این ولایت اسکان داده نشده اند و بودجه انکشافی بامیان به یک چهارم بودجه انکشافی دیگر ولایت های افغانستان نمی رسد.

در چنین شرایطی چطور می توان امیدوار بود که مجسمه های بودای این ولایت که مستفیدین مستقیم آن مردم بامیان می باشند ترمیم خواهد شد و یکبار دیگر سیاحان و جهانگردان را به این منطقه کشاند که امیدواریم این اتفاق در دولت جدید به ریاست اشرف غنی و عبدالله بیفتد.