آریانا نیوز [1]: ممکن است هرگز این ویدیو را ندیده باشید…
اعدام محمد نجیبالله احمدزی، معروف به محمد نجیبالله یا داکتر نجیب، رویدادی مهم در تاریخ افغانستان بود. به حیث یک شخصیت سیاسی برجسته و آخرین رییس جمهور جمهوری دموکراتیک افغانستان مخالف با نظام جمهوری اسلامی، مرگ نجیبالله تأثیرات گستردهای در کشور و آینده آن داشت. این مقاله به بررسی شرایط اطراف مرگ نجیبالله، میراث او و تأثیر آن بر صحنه سیاسی افغانستان میپردازد.
زمینه و صعود به قدرت
محمد نجیبالله در تاریخ ۶ آگِست ۱۹۴۷ در کابل، افغانستان متولد شد. او در پوهنتون کابل طب خواند و بعدها به نیروهای مسلح افغانستان پیوست. در سال ۱۹۷۸، انقلاب سور رخ داد و منجر به سرنگونی رییس جمهور داؤود خان و برپایی یک دولت کمونیستی شد. نجیبالله نقش کلیدی در حزب دمکراتیک خلق افغانستان (PDPA) داشت و به سرعت پیشرفت کرد.
ریاست جمهوری و مداخله شوروی
در سال ۱۳۶۵، نجیبالله ریاست جمهوری افغانستان را بر عهده گرفت. دوران ریاست جمهوری او با مخالفت روز افزون نسبت به رژیم کمونیستی و مقاومت رشتههای مجاهدین همراه بود. برای حفظ قدرت خود، نجیبالله به حمایت شوروی نیاز داشت. در سال ۱۳۵۸، شوروی قبلاً مداخله نظامی در افغانستان داشته و حضور آنان تا دوران ریاست جمهوری نجیبالله ادامه یافت.
سقوط شوروی و سقوط نجیبالله
برداشت نیروهای شوروی از افغانستان در سال ۱۳۶۸ نقطه عطفی در دوران ریاست جمهوری نجیبالله بود. مجاهدین با حمایت کشورهای مختلف، مقاومت خود را علیه رژیم کمونیستی تشدید کردند. با وجود چالشهای قابل توجهی، نجیبالله توانست تا سال ۱۳۷۱ کابل را در کنترول خود نگه دارد تا زمانی که سقوط شوروی منجر به از دست دادن حمایت اساسی شد.
حکومت طالبان و بازداشت نجیبالله
با عدم حمایت شوروی، مجاهدین در نهایت کابل را اشغال کردند و دولت نجیبالله سرنگون شد. طالبان به حیث نیرویی برجسته بروز آمد و حکومت اسلامی سختگیری را در افغانستان اعمال کرد. نجیبالله پناهی در کمپ سازمان ملل در کابل جست و جو کرد و برای سالها در آنجا به حالت بازداشت در آمد.
پایان تلخ نجیبالله
در آوریل ۱۳۷۵، هنگامی که طالبان کنترول خود را بر افغانستان تشدید کردند، سرنوشت نجیبالله به نحو تلخی عوض شد. اعضای مسلح طالبان او را از کمپ سازمان ملل دستگیر کرده و شکنجه کردند. نجیبالله همراه با برادرش به وحشتناکترین شکل به قتل رسیدند. این رویداد جهان را شوکه کرد و وحشت و ناپایداری موجود در افغانستان در آن زمان را نشان میدهد.
میراث نجیبالله
با وجود ریاست جمهوری مورد انتقاد، نجیبالله میراثی پیچیده را به جا گذاشت. برخی از او را به خاطر اجرای اصلاحات اجتماعی، بهبود حقوق زنان و مدرنسازی زیرساختهای افغانستان تحسین میکنند. دیگران او را به خاطر تاکتیکهای سرکوبگرانه و سوءاستفادههای حقوق بشری دولتش مورد انتقاد قرار میدهند. مرگ او پایان دورهای را نشان میدهد و نشان میدهد که سیاستهای پررونق و چالشهایی که افغانستان رو به رو بود، به پایان رسیده است.
نتیجهگیری
مرگ محمد نجیبالله یک رویداد تلخ بود که نمادی از فروپاشی نظام جمهوری اسلامی و صعود طالبان در افغانستان بود. این رویداد پایانی برای فصلی پرهم و پرشور در تاریخ افغانستان بود و تأثیراتی بلندمدت بر کشور و مردم آن داشت. میراث نجیبالله هنوز موضوعی از بحث است، که نشان دهنده پیچیدگیهای رهبری سیاسی و چالشهایی است که افغانستان با آن روبرو شده است.