قندوز؛ کلانترین دستاورد طالبان

آریانا نیوز: «پاتریشیا گاسمن» پژوهشگر موسسه ناظرین حقوق بشر طی یادداشتی در نشریه دیپلمات به موضوع پیشروی طالبان در افغانستان اشاره کرد و نوشت: مردم محلی «قندوز» نگران امنیت جانی خود هستند.

در این یادداشت آمده است: پس از حمله طالبان به «قندوز» افغانستان، مردم محلی این کشور نگران راه‌اندازی حمله دیگری توسط این گروه هستند و بعید است به حکومت اعتماد کنند.

یک معلم به نام «حمید» که خانه خود در «قندوز» را رها کرده و به دلیل امنیت نسبی «کابل» به این ولایت رفته، از من یک سوال ساده پرسید: آیا باید به شهرم بازگردم؟

قندوز؛ کلانترین دستاورد طالبان

«قندوز» اولین شهر کلان افغانستان بود که پس از سقوط طالبان به دست نیروهای امریکایی در سال 2001، به دست این گروه افتاده است؛نیروهای امنیتی افغانستان تا 2 هفته نتوانستند این شهر را بازپس گیرند.

درست زمانی که تصرف قندوز توسط طالبان و مبارزه نیروهای امنیتی افغانستان برای بازپس‌گیری این شهر، سرخط اخبار رسانه‌های جهان قرار داشت، نیروهای امریکایی شفاخانه داکتران بدون سرحد این شهر را بمباردمان کردند و 42 کشته و ده‌ها کشته بر جای گذاشتند.

یک روز پس از اشغال قندوز توسط طالبان، شبه‌نظامیان این گروه به دنبال پیدا کردن کارمندان دولتی، ساکنان سرشناس و افراد دیگری بودند که با آنها مخالفت داشتند.

طالبان نمی‌خواستند غافلگیر شوند

نیروهای طالبان پس از اینکه یک پسربچه قندوزی به آنها گفت که حمید در خانه خود اسلحه دارد، وی را دستگیر کردند.گرچه نگه داشتن اسلحه در افغانستان عملی غیرقانونی یا غیرمعمول نیست، اما تنها 2 روز از سقوط قندوز به دست طالبان می‌گذشت و آنها نمی‌خواستند که غافلگیر شوند.

حمید به طالبان گفت که همسرش اسلحه را همراه خود برده است. همسر وی جز شهروندان قندوزی بود که با پیشروی‌های طالبان در این شهر با اضطراب و وحشت ناگهانی پابه فرار گذاشتند.

طالبان اوایل سال جاری لیستی از تمامی کارمندان دولتی و افرادی که با سازمان‌های بین‌المللی کار می‌کردند را تهیه کرد.

اما طالبان به پاسخ حمید قانع نشد و آنها اسلحه را می‌خواستند. در آن روز طالبان به طور مداوم حمید را تهدید کرده و وی این ترس را داشت که هر لحظه ممکن است کشته شود.

در نهایت طالبان با وساطتت و پادرمیانی یک فرد ناشناس حمید را آزاد کرد و وی به کابل فرار کرد.حمید می‌گوید که اگر تصمیم بگیرد به قندوز بازگردد، آیا نیروهای دولتی قادر خواهند بود از وی و خانواده‌اش حمایت کنند؟

گاسمن نوشت: من داستان‌هایی شبیه زندگی حمید را از زبان قندوزی‌هایی که به کابل فرار کرده‌اند، زیاد شنیده‌ام.

اعدام صحرایی

درحالیکه هیچ کشتار دسته جمعی و جنایت‌های جنگی کلانی وجود نداشت، طالبان چندین اعدام صحرایی را ترتیب داده و گزارشها حاکی ا این است که این گروه اخیراً یکی از زندانیان قندوز را که خود فراری داده بود، به قتل رسانده و در چندین مورد به آزار واذیت ساکنان این شهر اقدام کرده است.

اعضای طالبان همچنین به یک داکتر که بیماران را به یک کلینیک بین‌المللی نظامی در خارج از شهر می‌برد، حمله کرده و وی را مورد آزار و اذیت قرار دادند.

برای بسیاری از ساکنان قندوز این اقدامات طالبان عادی بود مخصوصاً فعالان زنی که پیش از این از سوی این گروه تهدید شده بودند.

یکی از زنان قندوز به من گفت که به این دلیل شهرش را ترک کرده که شنیده طالبان عملیات جستجوی خانه به خانه را آغاز کرده است. لیلا یکی دیگر از ساکنان قندوز به من گفت که وی به خانه دوستان و وابستگان خود در کابل رفته و اکنون تنها در این شهر مانند حمید هیچ کاری ندارد.

در اواخر ماه نوامبر، «اشرف غنی» برای جلب اعتماد مردم قندوز به همراه تعدادی از نیروهای پولیس و مقامات امنیتی افغانستان از این شهر بازدید کردید.

وی قول داد که جلوی حملات شبه‌نظامیان را خواهد گرفت اما در مورد چگونگی این کار هیچ توضیحی نداد. این همان برنامه‌ای بود که «غنی» سال گذشته با انتصاب یک والی جدید اعلام کرده بود. پس از سقوط قندوز والی این شهر برکنار شد و فرد دیگری جایگزین وی شد.

پشت پرده سقوط قندوز

گزارش کمیسیون حقیقت یاب قندوز به مردم قوت قلب نخواهد داد. این گزارش به دخالت‌های سیاسی غیرقانونی، فساد، تعقیب قضایی، پولیس، نیروهای امنیتی خیالی، شکست دولت وحدت ملی برای کنترول هزاران فرد غیرمسلحی که راه را برای سقوط قندوز باز کردند، به حیث پشت پرده سقوط این شهر اشاره می‌کند.

موضوع نیروهای امنیتی خیالی در اینجا اهمیت زیادی دارد چرا که بیش ازیک سوم این نیروهایی که برای سقوط قندوز به کار گرفته شده بودند، یا پا به فرار گذاشتند و یا اصلاً وجود خارجی نداشتند. این موضوع از سال 2002 همواره مورد اعتراض نیروهای امریکایی بوده است.

آیا حمید و لیلا باید به قندوز بازگردند؟ ساکنان این شهر هشدار داده‌اند که طالبان در تدارک یک حمله دیگر است.

غنی قول داده که دیگر به همچنین شکستی تن نخواهد داد و نیروهای امریکایی گفته‌اند که از تلاش‌های وی حمایت می‌کنند. اما اگر شبه‌نظامیان به فعالیت خود در «قندوز» ادامه دهند، آیا لیلا و حمید و دیگر ساکنان قندوز خواهند توانست به این وعده‌ها دل ببندند؟